Başkentteyiz. Kahire Nil’in doğu kıyısında kurulmuş. Batısına geçtiğinizde Giza’ya gelmiş oluyorsunuz.
Kahire’de banliyöleri de eklendiğinde 30 milyon kişi yaşıyor.
Kahire yalnız Mısır’ın değil çevre ülkelerin de ekonomik, kültürel ve politik merkezi konumunda.
Kahire çevresinde geçmişte de yerleşimler bulunmakla birlikte bugünün Kahire kenti Arapların 641’de fethiyle ortaya çıkmış. Arapların kurduğu Kahire’ye El Fustat (Latince askeri kamp anlamına gelen “fossatum”dan esinle) adı verilmiş.
Kahire adına Fatımilerin egemenliği sırasında kavuşmuş kent.
Selahaddin Eyyubi Kahire ve Fustat’ı tek sur içine alarak bütünleştirmiş.
Nil çevresine kümelenen modern kenti deyim yerindeyse gecekondu görünümlü mahalleler sarmıştır.
Nil boyunca uzanan cadde korniş olarak adlandırılmış. Korniş, Nil’in sunduğu güzelliğin yanı sıra çağdaş yapılaşmayı barındırıyor.
Kahire, Mısır, Roma, ortaçağ Arap ve Osmanlı döneminden kalma mimari yapıtları barındırıyor.
XX. yüzyıl başlarında Paris örnek alınarak yapılaşmış bir kenttir.
Her gittiğimiz kentte varsa metroya inmek istiyoruz. Ancak, böylelikle gündelik yaşamın içine girebileceğimizi, kent ve ülke halkını yakından tanıyabileceğimizi düşünüyoruz.
Kahire’de de aynı düşünceyle Nil kıyısındaki otelimize yakın metro istasyonuna nasıl gidebileceğimizi öğrenip yola düşüyoruz. Gerçekten de yola düştüğümüzü fark ediyoruz kısa süre içinde. Kentin en seçkin yerinde bile yürünebilecek kaldırım yokluğu can güvenliğimizi tehlikeye atıyor. Bunu göze alamayıp geri dönüyoruz. Böylelikle metro serüvenimiz başlamadan bitmiş oluyor.
Kahire panoramik
Kahire kulesi
Kahire’nin puslu panoramasında Kahire Kulesi’nin gözden kaçması olanaksız. Kahire kulesi başkenti süsleyen önemli yapılardan birisi olarak 187 metre yüksekliğe sahip.
Yapımı 1956-1961 arasına rastlıyor. Yalnız Mısır’ın değil kuzey Afrika’nın en yüksek yapısı unvanını taşır. Nil’deki Gezira adasındadır.
Yakın zamanda yapılmış olsa da lotus çiçeği tasarımı eski Mısır’ı çağrıştırıyor. Bir televizyon kulesi olsa da Kahire’ye panoramik görüntü verme işlevi ön plandadır.
Bu nedenle, Mısır’da yakın zamanda önemli olaylara sahne olmuş Tahrir meydanına da erişememiş oluyoruz.
Bu arada, hava kararınca farkına varılmayan ama aydınlanır aydınlanmaz kendisini gösteren puslu bir havayla karşılaşıyorsunuz başkent Kahire’de. Esintiyle taşınan çöl tozu kaynaklı bu durum zaman zaman bizde de rastlanan durumun hemen her gün yaşanması demek.
Kent içinde tur aracı dışında seçeneğimizin kalmamış olmasına üzülüyoruz.
Kahire’deki trafiği gördükten sonra Türkiye’deki trafikle ilgili düşüncelerimizi epeyce yumuşuyor.
Mısır Müzesi
Eski Mısır kaynaklı buluntuların sergilendiği bu müze ilk olarak Fransız Auguste Mariette tarafından 1863’te kurulmuş. 1902’de bugünkü yapısına kavuşmuş.
Müze bahçesindeki heykeliyle ölümsüzleştirilen Auguste Mariette Mısır’ın çeşitli yerlerinde kazı yapmış saygın bir Mısırbilimci olarak da tanınmıştır.
Müze kurucusu Auguste Mariette
Müze düşüncesini Mısır’ın 1805-1842 yılları arasındaki valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa’ya da dayandırmak olasıdır.
Mısır uygarlığının hemen hemen her dönemine ait 120 binden fazla nesne sergileniyor. Müze çok bilinen Tahrir Meydanı komşuluğunda konuşlu.
Neo Klasik mimari ürünü bugünkü müze yapısı Hıdiv Abbas Hilmi Paşa zamanında 1902’de tamamlanmış.
Müze girişi
Zemin kattaki önemli buluntulardan birisi kral III. Amenemhat piramididir. Üzerindeki hiyeroglif yazılar güneş tanrısı Ra’ya adanmıştır.
III. Amenemhat piramidi
Mısır uygarlığının ilk firavunu sayılan Narmer adına yapılmış palet
Basamaklı piramidi yaptıran firavun Djoser’le de selâmlaşmak olanağı var bu müzede.
Djoser
Müzenin kuruluşunda adı geçen Auguste Mariette tarafından bulunan prens Rahotep ve eşi Nofret’in heykelleri de ilgi çekicidir. Kireçtaşından yontulmuş heykellerin özellikle renklendirmesi ve göz çalışmaları dikkat çekicidir.
Rahotep ve Nofret
Rosetta taşının replikası girişe yerleştirilmiş. Gerçeği ise ait olduğu yerin uzağında, British Museum’da sergileniyor.
Helenistik döneme ait bu yapıtın önemi üç dilde yazılmış olmasından kaynaklanıyor. Böylelikle eski Mısır yazısı Jean Francois Champollion tarafından çözülebilmiş.
Rosetta taşı
Müzenin önemli bölümlerinden birisi hiç kuşkusuz binyıllara meydan okuyarak bugüne ulaşan mumyalardı.
Nil havzasının kuru iklim koşullarının etkisiyle oluşan ilk mumyalar sonraları bölgede bolca bulunan natron kullanılarak daha iyi tekniklerle oluşturulmuş.
Burada bulunan bir grup mumya bundan birkaç yıl önce açılan UMUM (Ulusal Mısır Uygarlıkları Müzesi)’a taşınmış olsa da burada hatırı sayılır nicelikte mumya bulunduğunu eklemekte yarar var.
Öte dünya yaşamının önemsendiği eski Mısır’da ölenle birlikte değerli nesneleri ve kimi hayvanların da mumyalandığını eklemekte yarar var.
Mısır Müzesi’nde hayvan mumyaları bölümü de oldukça nicelikli örnekler barındırıyor.
El Halil
Kahire’de müzeye gitmek için kapalı bir yapıya girmenize gerek yok. Kentin neredeyse tümü açık hava müzesi gibi.
Gezilip, görülecek yer çok. Zaman kısıtlı.
Kahire’de mutlaka gidilmesi, görülmesi gereken yerlerden birisi El Halil çarşısı.
İzmir’deki tarihsel Kemeraltı’ya benzetiyoruz çarşıyı.
Kapalıçarşı’ya da benzetilebilir kuşkusuz.
Dar sokaklar, bitişik yerleşimli dükkânlar ve onlara eşlik eden karmaşık ortam. Karmaşıklık buranın eksisi değil artısı.
Geçmişi Memlûklara uzanan çarşı Osmanlı döneminde Türk çarşısı olarak da ünlenmiş.
Çarşı, 1382’de Memlûk sultanı Berkuk zamanında Fatımi mezarlığı üzerine yaptırılmış.
Yürüyüşümüze El Ezher ve El Hüseyin camilerinin olduğu yerden başlıyoruz. Bu bölgede de polislerce gezginlere özel ilgi gösterildiğine tanık oluyoruz. Kimi bölgeler yerlilere kapatılmış, yalnızca gezginlere açık.
El Ezher Kahire’nin ilk camisi olarak Fatımi halifesi Lidinillah tarafından 970’te yaptırılmış. Caminin adının Hz Muhammed’in kızı Fatıma’nın takma adı olan Zehra’dan köken aldığı düşünülmektedir.
Günümüzde el Ezher daha çok aynı adlı Kahire’nin ilk üniversitesini çağrıştırmaktadır. Sünni İslâm’ın en saygın akademisidir. Camisiyle aynı tarihte kurulmuştur.
1961’den bu yana dinsel bölümlere diğer bölümler de eklenmiştir. Başka İslâm ülkelerinin de ilgi gösterdiği, öğrenci gönderdiği bir okuldur.
El Ezher’in hemen karşısında İmam el Hüseyni camisi yer alır.
Hz Muhammed’in damadı Hz Ali’nin oğlu Hüseyin’in Kerbela’da kesilen başının burada olduğu inancı yaygındır.
XII. yüzyılda yaılmıştır. Şiilerce kutsal sayılan günlerde cami önemli nicelikte kalabalığı ağırlamaktadır.
El Halil çarşısı Memlûk sultanı Berkuk’un binicilik ustası Garkas el Halil tarafından 1382’de yaptırılmış.
Çarşıda kuyumcular, bakır ürünleri satıcıları, dokumacılar, parfüm satanlar ve baharatçılar yoğun şekilde yer alıyor.
Kahvehaneleri unutmamak gerekir.
Üç yüz yıllık El Fişavi kahvehanesinde soluklanıyoruz. İstiklâl Marşımızın söz yazarı Mehmet Akif’in Kahire yıllarında sıklıkla zaman geçirdiği mekân olarak da ilgimizi çekiyor.
El fişavi kahvehanesi
Çarşı boyunca ilerlediğimizde bu kez Mısır’ın Nobelli yazarı Necip Mahfuz’un sıkça gittiği bir başka kahvehaneye rastlıyoruz. İçeriye girip bir kahve içmek ya da yemek yemek için sıra beklemek gerekiyor.
Mısır’ın diğer yerlerinde olduğu gibi burada da alışveriş sırasında pazarlık yapmayı unutmamak gerekiyor. Sıkı pazarlıkla bir ürünü yarı ederine ya da daha ucuza edinmek olası.
Gecenin ilerleyen saatlerine karşın çarşıdaki canlılıkta azalma görülmüyor.
Ulusal Mısır Uygarlıkları Müzesi
Mısır’ın yakın zamanda açılan müzelerinden birisine uğramamak olmazdı.
Aralarında II. Ramses’in de bulunduğu bir grup mumya buraya görkemli bir törenle taşınmış.
Müzenin yanı başında Ayn el Sera gölü hyer alıyor.
Müzede tarih öncesinden başlayarak eski Mısır ağırlıklı olsa da tüm dönemleri kapsayan yapıtlar yer alıyor.
Sunum ve düzenleme çağdaş müzecilik anlayışına uygun şekilde tasarlanmış.
Batar kattaki mumya bölümü yapıtların korunması için uygun şekilde iklimlendirilmiş. Bu bölümde fotoğraf çekimi kesinlikle yasak.
Buradaki mumyalar Luksor’daki Krallar Vadisi’nden getirilmiş. Mısır’ın özgün iklim koşulları doğal mumyalamaya olanak vermiş. Eski Mısır uygarlığı bununla yetinmeyip yakınlardaki natron kaynaklarını kullanarak mumyalama konusunda uzmanlaşmış.
Uzun süre saltanat süren II. Ramses başta olmak üzere 14 firavunun mumyası burada ziyaretçileri heyecanlandırıyor.
Selahattin Eyyubi Kalesi
Kahire kalesi olarak da bilinir. İki üz metre yükseklikteki Mukattam tepesinde yer alır. Yükselti kireç taşı özelliğindedir.
Selahattin Eyyubi zamanında başlanan yapımı Osmanlı döneminde tamamlanmıştır.
Kahire’yi yüksekten gören bu tepe geçmişin kale gereksinimi için bire birdir.
Kalekent özelliğine sahip bu yerleşkede Kavalalı Mehmet Ali Paşa, Muhammed el Nasır ve Süleyman Paşa camileri yer alır.
Gevher sarayının yanı sıra polis müzesiyle askeri müze de buradadır.
Polis müzesi olarak düzenlenen yapı Memlûk döneminde yapılmış olan aslanlı kulesiyle dikkat çekiyor.
Kavalalı Mehmet Ali Paşa camisi bir Osmanlı yapısı olarak İstanbul camilerini andırır.
Avlusundaki şadırvanın yanı sıra saat kulesi dikkat çeken diğer yapılardır.
Saat kulesindeki saat Luksor’dan Paris’e götürülen dikilitaşa karşılık olarak verilmiştir. Mısır dikilitaşı gibi paha biçilmez bir yapıta karşılık olamayacak denli değersiz olsa da XIX. yüzyıl koşulları düşünüldüğünde teknolojinin satın alma gücünü gösterdiği düşünülebilir. Saat buraya getirilirken bozulmuş. O gün bu gündür çalışmamaktaymış.
Kavalalı camisinin yapımı 18 yıl (1830-48) sürmüş. Mehmet Ali Paşa’nı cansız bedeni de avluda yer alıyor.
Kale yakınında “ölüler şehri” olarak da adlandırılan ve eski müslüman mezarlıklarının bulunduğu bölgeden geçiyoruz. Mezarlıkla bütünleşmiş yaşam alanları mısır’daki yoksulluğu ve yoksunluğu görmek için Kahire’den çok da uzaklaşmak gerekmediğini haykırırcasına görüntüler sunuyor.
Ölüler şehri
Kalekent bulunduğu yükseklikten Kahire’ye panoramik bakış olanağı da veriyor. Kahire’nin üzerinden hiç eksik olmayan çöl tozu fotoğraf makinesine takılmış filtre gibi işlev görüyor.
Sultan Hasan ve el Rufai camileri de özgün mimarileriyle gözlerimizin önüne seriliyor.
Mısır’da spor
Günümüz Mısır’ında hemen her spor dalında kendisini gösteren sporcular eksik değilse de futbol uzak ara en sevilen ve izlenen spordur.
Başkentin Al Ahli ve Zemalek futbol kulüpleri kitleleri etkilemede ön almaktadırlar.
Mısır’ın yetiştirdiği önde gelen futbolcu Muhammed Salah Liverpool forması giymekte olsa da tüm Mısırlıların gurur kaynağıdır.
Kıpti Kahire
Her ne kadar günümüz Mısır nüfusunun % 10’u Hıristiyan olsa da, Hıristiyanlığın Kahire’de bıraktığı iz çok daha fazlasına denk düşüyor.
Kıpti Kahire kentin en eski yerleşiminin bugünkü adıdır.
Bölge MS 3. Yüzyıla tarihlenen Roma kalesinin içinde yer alır.
St Georg kilisesini geride bıraktıktan sonra iki tarafı kitap sergisi olan dar bir sokaktan ilerleyerek mağara kiliseye ulaşıyoruz.
Ebu Serga adıyla da anılan mağara kilise Kahire’deki en seki kilisedir. Yusuf, Meryem ve bebek İsa’nın Mısır yolculukları sırasında dinlendikleri yerde yapılığına inanılır bu kilisenin.
Yapımına 4. Yüzyılda başlanmıştır. Beşinci yüzyılda ise tamamlanmıştır.
Sekizinci yüzyıldaki Fustat yangınında hasar gören kilise aynı yüzyılda yenilenmiştir.
Sonraki durağımız olan Ben Ezra sinagogunda yasak nedeniyle fotoğraf çekemiyoruz.
Bebek Musa’nın burada yaşadığına inanıldığı için Museviler açısından önemli bir mabettir. Son halini 1892’de almıştır.
XIX. yüzyılda inagog deposunda önemli İbrani metinleri bulunmuştur. Bunlar İngiltere’ye gönderilmiştir.
XX. yüzyıl başlarında 70-80 bin kadar olan Musevilerin günümüzdeki kalan sayılarının 100’den fazla olmadığı kestirilmektedir. Arap-İsrail savaşları sonrasında Musevilerin Mısır’dan ayrıldığı bilinir.
Asılı kilise Kıpti Kahire’deki son durağımız.
Beşinci yüzyıl yapısı olan bu kilisenin çatısı Nuh’un gemisine benzetilir. İskenderiye’deki Ortodoks kilisesine bağlı olarak etkinlik göstermiştir.
Kahire’nin eski ve ikonik yapılarından birisidir.
Eski roma suyolunun üzerinde yer aldığı için asılı kilise olarak adlandırılmıştır.
Temeli palmiye ağaçlarından elde edilen kereste ve taşlar üzerindedir.
Dördüncü yüzyılda yapılmış olmakla birlikte XI. Yüzyılda yenilenmiştir.
Bakire Meryem’e adanmıştır.
Kiliseye dar bir avludan girilir.
Girişi Mısır’ın tüm devlet başkanlarının ziyaretlerini yansıtan görselleri süslemektedir.
Kilisede 100 dolayında ikon vardır. Bunlardan Kıpti Mona Lisa VIII. Yüzyıldan kalmadır.
Kıpti Mona Lisa
Çarşamba, Cuma ve Pazar sabahları yapılan ayinlerde kullanılmaktadır.
