MIT’deki Türk bilimci Canan Dağdeviren’in paylaşımı yazıya esin kaynağı oldu.
Kadın sağlığına yoğunlaşmasıyla tanınan Dağdeviren’in son buluşu kadınlardan oluşan ekibin yönetimindeki araçla uzay turu yaptı. Dağdeviren kendisini yetiştiren Atatürk Cumhuriyeti’ni unutmamış. Paylaşımını Atatürk görseliyle ve sözüyle süslemiş.
Övgüye değer buluşunu köklerine gönderme yaparak paylaşmış.
“İcat ettiğimiz teknolojiyi haksızlığa ve zulme uğrayan tüm canlılara armağan ediyorum…” sözlerini çok önemli buldum.
Öncelikle, ikinci çoğul kişi üzerinden iletişim kurmuş olması, ben demekten kaçınması göz ardı edilmemesi gereken ayrıntı.
Diğer yandan, buluşunu “canlılara armağan etmesi” de bir o kadar anlamlıdır.
İnsanı canlılar topluluğunun en üstüne yerleştirmek, üstün varlık olarak nitelemek Homo sapiens’in önde gelen sorunu olmuştur öteden beri. Daha çok dinsel kaynaklı olan bu hastalıklı durum Rönesansa ve aydınlanmaya karşın tam olarak aşılamamıştır.
Yaşamını akıl ve bilim ilkeleri üzerine kurmuş pek çok insanın bile, insana üstünlük yükleyen düşünceler karşısında yelkenleri suya indirdiği gerçektir. Dünya görüşü ne olursa olsun insanüstüncülüğe vurgu yapan başvuru kaynakları çoğu kimseyi teslim alıverir.
Günümüzde insanlığı ve onun da ötesinde doğayı, canlılığı ilgilendiren çoğu sorunun kaynağında yaşama insan penceresinden bakıştan kaynaklı koşullanmaların yattığını yadsıyamayız.
Dağdeviren’in paylaşımındaki “canlılar” ayrıntısı bir buluşun tanıtılmasının ötesinde insanlığa bir ileti olarak da okunmalıdır.
Antroposen olarak da adlandırılan içinde bulunduğumuz çağda iklim değişikliği ve insan kaynaklı başka etkilerin yol açtığı sonuçlarla baş etmenin, yerküreyi yeniden yaşanabilir kılmanın önde gelen ve vazgeçilmez koşuludur “canlılar” ve “insandışı canlılara, toplamda canlılığa saygı”. Bu başarıldığı oranda utkuya ulaşacaktır yaşam koşullarının düzeltilmesi savaşımı.
Bir kavramla açıklamaya çalışayım.
“Tek sağlık”!
İnsanın sağlıklı olması için, besinlerinin ve dolayısı ile bitkilerin ve diğer canlıların sağlıklı olması gerekir. İnsan dışı canlıların sağlıklı olmadığı ortamda insanın sağlığı ve hatta sağkalımı düşten öteye geçemez.
Bu anlayışı tüm canlılara ve canlılığa uyarlamak olasıdır.
Güncel bir savsözle bitirmek uygun düşecektir!
“Ya hep beraber, ya hiç birimiz!”
