Anglo-Sakson tabirinin de anımsattığı üzere ABD ve Birleşik Krallık bir arada hareket eden ve özel bir ilişkiye sahip iki ülke olarak algılanmaktadır. Bir diğer ifadeyle, ABD ve Birleşik Krallık’ın uluslararası meselelerde birlikte hareket ederek çıkarlarını savunduğunu ve güçlü pozisyonlarını muhafaza ettiğini düşünüyoruz. Bu düşüncenin aksine işaret eden, en azından ABD ile Birleşik Krallık’ın iki farklı devlet olarak farklı ulusal çıkarları olabileceğini ifade eden görüşler son zamanlarda açığa çıkmaktadır.
Örneğin, İngiliz düşünce kuruluşu Council on Geostrategy’deki bir yazıda ABD’yle var olan ‘‘özel ilişkinin’’ duygusallıktan ziyade ulusal menfaat temelinde devam ettirilmesi ve en güçlü ittifakların ulusal çıkarlar üzerinden inşa edilen ittifaklar olduğu özellikle vurgulanmaktadır (James 2024). Benzer bir biçimde Birleşik Krallık’ın ulusal gücüne ve dış politika kapasitesine odaklanan çalışmalara da rastlanmaktadır. William D. James’in British Grand Strategy in the Age of American Hegemony başlıklı kitabında Birleşik Krallık’ın, ABD’nin küresel güç olduğu dönemlerde bile ABD’den bağımsız olarak dış politika stratejileri oluşturabildiğini ifade ederek Birleşik Krallık’ın öz potansiyeline vurgu yapmaktadır.
Kıta Avrupası’nda dış politika ve güvenlik tartışmaları
Alman düşünce kuruluşlarında savunma ve güvenlik harcamalarının yükseltilmesini savunan görüşlere sıklıkla rastlanmaktadır. Bir kamuoyu araştırmasına göre Alman halkının yüzde 68’i savunma harcamalarının yükselmesini desteklemektedir. Alman ekonomisinin savunma harcamalarındaki artışı karşılayabileceği fakat yasal kısıtlar ve koalisyon hükümeti arasındaki görüş farklılıklarının söz konusu artışı engellediği ifade edilmektedir (Jaeger 2024). Almanya’da yürürlükte olan ‘‘borç freni’’ uygulaması savunma harcamasının artırılmasını şu an için mümkün kılmamaktadır. Örneğin, Alman Savunma Bakanının 52 milyar avrodan 58 milyar avroya yükselmesini teklif ettiği savunma bütçesinde yalnızca 1,2 milyar avroluk artış kabul edilmiştir.
Borç freni ve silahlanma konuları Alman siyasetinin temel konularından biri olmuştur. Söz konusu (borç freni) mali uygulamanın gözden geçirilmesi veya kaldırılması durumunda savunma harcamalarında ciddi bir artış olabilir. Borç freni yasasına dair bir girişim olması Almanya’nın Avrupa güvenliğinde daha etkin bir rol oynayacağının göstergesi de olabilir. Almanya Şansölyesi Olaf Scholz Rusya-Ukrayna savaşını ‘‘dönüm noktası’’ (Zeitenwende) olarak tanımlamış ve Almanya’nın savunma kapasitesini artıracağını ifade etmişti. Bugün gelinen noktada Almanya’nın güvenlik kapasitesinin halen yetersiz olması ve Avrupa’da Rusya’ya karşı etkin bir rol oynamadığı gibi gerekçelerle Olaf Scholz eleştirilmektedir (Tallis 2024).
Brüksel merkezli düşünce kuruluşlarında Avrupa Birliği ile Birleşik Krallık arasında güvenlik işbirliği oluşturulmasını destekleyen görüşler sıklıkla yer almaktadır. Avrupa Birliği’nin güvenlik kapasitesinin yetersizliğinin Birleşik Krallık’ın güvenlik mekanizmasından yararlanılmasını gerekli kıldığı ve NATO bünyesinde AB-Birleşik Krallık işbirliğinin artacağı düşünülmektedir (Demertzis, Sapir, Zettelmeyer 2024; Scazzieri 2024).
Sonuç yerine
ABD-Çin rekabeti ve uluslararası ilişkilerde yaşanan dönüşümler devletlerin dış politikalarında jeopolitik boyutu ön plana çıkarmaktadır. ABD’nin Avrupa güvenliğinde azalan rolüyle birlikte Birleşik Krallık-Avrupa ilişkilerinin güvenlik boyutu ön plana çıkmaktadır. Avrupa’da güvenlik ve savunma kapasitesini geliştirilmesini isteyen çevreler mevcuttur. Birleşik Krallık dış politika ve güvenlik tartışmalarında ulusal güç olgusu ön plana çıkmakta, ABD’yle ilişkilerde ulusal çıkar perspektifinden bakılmasını savunan görüşler dikkate değer emareler sunmaktadır. Çok kutuplu dünyada devletlerin ulusal çıkarlarını savunmak konusunda daha cesur davranması muhtemeldir. Böylesi bir bağlamda, ABD, Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği arasında işbirliği unsurları mevcut olmakla birlikte jeopolitik rekabet unsurları da yer almaktadır.
Kaynakça
Demertzis, M., Sapir, A. & Zettelmeyer, J. (2024). Overcome divisions and confront threats: Memo to the Presidents of the European Commission, Council and Parliament. Bruegel.
https://www.bruegel.org/Presidents/Memo
Jaeger, M. (2024). Why Germany Can and Should Increase Defense Spending. INTERNATIONALE POLITIK QUARTERLY.
https://ip-quarterly.com/en/why-germany-can-and-should-increase-defense-spending
James, W.D (2024). Who are Britain’s most important allies and partners? Council on Geostrategy.
https://www.geostrategy.org.uk/research/who-are-britains-most-important-allies-and-partners/
Scazzieri, L. (2024). TOWARDS A UK-EU SECURITY PACT. Centre for European Reform.
https://www.cer.eu/insights/towards-uk-eu-security-pact
Tallis, B. (2024). The End of the Zeitenwende. German Council on Foreign Relations.
