İnsanlığın kan ağladığı bir dönemdi, 1. Dünya Savaşı’ndan bir sene önceydi. Edirne’de Defterdar olan Hafız Mustafa İzzet Bey “Jön Türk” olması nedeniyle Bursa’ya sürüldü. Bursa’da Vilayet Başkâtipliği yapan İzzet Bey ve eşi Hayriye Hanım’ın 22 Mart 1913’te Sabiha adını verdikleri kızları dünyaya gözlerini açtı.
Sabiha, anne ve babasını daha çok küçük yaştayken kaybetti. Osmanlı’nın içinde bulunduğu bu zor dönemde Sabiha’yı ağabeyi Neşet büyütmek zorunda kaldı.
Cumhuriyet’in 2. Yılında, Mustafa Kemal ziyaret amacıyla Bursa’ya gitmişti. Bursa’da Mustafa Kemal’in konakladığı Hünkâr Köşkü, Sabiha’nın yaşadığı evin çok yakınındaydı. Atatürk’ün Bursa’da olduğunu duyan Sabiha, Ata’sını görme fırsatını kaçırmak istemedi. 1925’te Sabiha, Atatürk’le görüşmek için izin aldı ve Atatürk’ün huzuruna çıktı, ona okumayı ne kadar çok istediğini anlattı.
Mustafa Kemal, Sabiha’nın ne kadar zor şartlarda yaşadığını ve içindeki okuma arzusunu görünce hiç vakit kaybetmeden ağabeyinden izin alarak Sabiha’yı Ankara’ya götürdü. Atatürk, Sabiha’yı evlat edinmiş oldu.
(Sabiha ve kardeşleri)
Artık Sabiha Ankara’da, Çankaya Cumhurbaşkanlığı Köşkü’nde Mustafa Kemal’in diğer evlatlıklarıyla birlikte yaşıyordu. Ankara’da Çankaya İlkokulu’nu tamamladıktan sonra İstanbul’da Arnavutköy Amerikan Kız Koleji ve Üsküdar Amerikan Lisesi’nde eğitim gördü.
Geçirdiği rahatsızlık nedeniyle bir süreliğine eğitimine ara verip Viyana’da tedavi gördü. Ardından Fransızcasını geliştirmek maksadıyla bir müddet Paris’te kaldı.
Göklere Ait Olmak
Soyadı kanununun çıkmasının hemen ardından Atatürk, 19 Aralık 1934 yılında Sabiha’ya “göklere ait olan” anlamına gelen “Gökçen” soyadını verdi. Ancak bu tarihte Sabiha henüz bir kez bile uçmuş değildi, yalnızca birkaç ay öncesinde uçuşa merak salmıştı ve Mustafa Kemal ona bu soyadını vermişti.
TürkKuşu
Türk Hava Kurumu’nun bünyesindeki sivil uçuş okulu Türkkuşu’nun (günümüzde İnönü, Efes, Erzincan ve Karain’de eğitim merkezleri bulunmaktadır) 1935’teki açılış törenine katılan Sabiha, yapılan planör gösterilerinden bir hayli etkilendi ve Mustafa Kemal’in desteği ile Türkkuşu’nda eğitim almaya başladı, ardından Ankara’da yüksek planörcülük brövesi aldı.
Gökçen, Kırım’da yedi erkek öğrenciyle birlikte altı aylık yüksek planörcülük eğitimi gördü, ardından da Moskova’da bir eğitime katılmak istiyordu ancak manevi kardeşi Zehra’nın vefatıyla ülkeye geri döndü ve Moskova’daki eğitimden vaz geçti.
Kardeşinin ölümü Sabiha’yı çok üzmüştü bu nedenle o dönemde uçuşla bile ilgilenmek istemiyordu. Ancak Mustafa Kemal onu tekrar heveslendirdi, böylece Gökçen 1936’da Eskişehir’de özel uçuş eğitimi aldı. Sabiha artık motorlu uçak ile uçabiliyordu.
(Sabiha ve sınıf arkadaşları)
Atatürk, kızının bu başarılarından o kadar etkilenmişti ki, sonunda Sabiha’ya beklentisinden bahsetti. Atatürk Sabiha’nın dünyanın ilk askeri kadın pilotu olmasını istiyordu.
Ne yazık ki o dönemde kadınlar askeri okullara alınmıyordu. Bu nedenle Sabiha, özel bir üniforma ile Eskişehir Uçuş okulunda 11 aylık özel bir eğitim gördü, brövesini aldı. Ardından Eskişehir 1. Hava Alayı’nda altı ay görev yaptı. Sabiha artık askeri kadın pilot olmuştu.
Planörcülükten Savaş Pilotluğuna
Gökçen, 1937 yılında Tunceli’de çıkan ayaklanmayı bastırmak amacıyla Dersim Harekâtı’nda görev aldı. Böylece dünyanın ilk kadın savaş pilotu unvanını almış oldu. Bu harekâtın sonrasında kendisine Türk Hava Kurumu İftihar Madalyası ve askeri uçuş brövesi verildi.
“Hatay’ın Vatana Katılması İçin Gerekirse Silahlanırız”
Mustafa Kemal, Hatay’ın vatana katılması için bir plan yapmıştı. Sabiha, Fransız büyükelçisi önünde havaya ateş atacak, sonra cumhurbaşkanı tarafından, yasalar gereğince tutuklanacaktı. Böylece Fransızlara gözdağı verilmiş olacaktı. Sabiha, Atatürk’ün emrini yerine getirdi ve Fransız büyükelçisi önünde üç el ateş ettikten sonra şu sözleri söyledi: “Hatay’ın vatana katılması için gerekirse silahlanırız .” Hatay vatan topraklarına katıldı.
Göklerin Kızı
Sabiha Gökçen, 1938 yılında yanında bir makinist dahi olmadan 5 günlük bir Balkan Turu’na çıktı. Balkan Turu sayesinde bütün dünya Gökçen’in namını duymuş oldu. Sabiha artık bütün dünyada “göklerin kızı” olarak biliniyordu.
Kartallar Toplantısı
Atatürk’ün ölümünden sonrada havacılık kariyerine devam eden Sabiha, hem ülke, hem dünya çapında birçok ödüle layık görüldü. Aldığı ödüllerin en değerlisi ise 1996 yılında Amerika’da düzenlenen Kartallar Toplantısı’ndan geldi. Gökçen, onur konuğu olarak davet edildi. Sabiha Gökçen bu törende “Dünya Tarihine Adını Yazdıran 20 Havacıdan Biri” ödülünü aldı. Bu ödülü alan ilk ve tek kadın, Sabiha Gökçen idi.
Son Uçuş
Gökçen, 1996 yılında Fransız pilot Daniel Acton ile birlikte Falcon 2000 uçağıyla son uçuşunu yaptı. Son uçuşunu yaptığında 83 yaşındaydı.
Ardından, Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nde 2001 yılında, doğum günü olan 22 Mart’ta dünyaya veda etti.
**
Ata’mızı sonsuzluğa uğurlayalı 78 yıl oldu. Geçtiğimiz 10 Kasım’da çok büyük bir sevgi ve özlemle andık Mustafa Kemal’imizi…
İşte bu nedenle Kasım ayını sonlandırırken, “Bilimde Kadın” yazı dizisinin son yazısını Ata’mızın bizleri gururlandıran kızı Sabiha Gökçen’e ayırmak istedim.
Bizler, tıpkı Sabiha gibi Mustafa Kemal’in askeriyiz. Ve umarım bu unvana layık olabiliriz…
Kaynaklar
