Tarih boyunca sayısız savaşa sahne olmuş ve uğrunda pek çok bedel ödenmiş olan coğrafyamız, şüphesiz ki kahramanlık hikayeleriyle doludur. Bu savaşların en önemlisi diyebileceğimiz Kurtuluş Savaşı, sıkılan her kurşununda bir kahramanlık hikayesi barındırır.
Bu hikayelerin baş kahramanlarını kaleme almaya çalıştığımız Milli Kahramanlar yazı dizisinin Mayıs 2021 yazısında Gördesli Makbule Hanım’ın hayatına ışık tutmaya çalışacağım.
Millî Mücadele kahramanı Gördesli Makbule, Ali Ustalar ailesinden Abdullah efendinin kızıdır ve 1902 yılında Manisa’nın Gördes kasabasında doğmuştur.1 Savaş dönemi olması sebebiyle ailelerin erkek çocuklara erken yaşta ata binmeyi, silah kullanmayı öğrettiği bir dönemde dünyaya gelen Gördesli Makbule, kız olmasına rağmen ailesi tarafından iki ağabeyi gibi eğitilmiştir. Makbule 8 yaşına geldiğinde babası Abdullah Efendi ona ata binmeyi, atı tımar etmeyi ve atı hazırlamayı öğretmiştir. 10 yaşına geldiğinde ise babasıyla her fırsatta çiftliklerine gidip yolda gördükleri vahşi hayvanları avlayarak, avcılığı ve silah kullanmayı öğrenmiştir. 12 yaşına geldiğinde ise babasını kaybeden Gördesli Makbule, atıcılık ve binicilik eğitimine annesiyle devam etmiş bunun yanında tarlada çalışarak ev ahalisine yardım etmeye başlamıştır. 17 yaşında kasabada düzenlenen bir düğüne giden Gördesli Makbule, orada çeteci olarak bilinen Usturumcalı Halil Efe’yi görerek ondan hoşlanmıştır. Halil Efe de Makbule’yi görür görmez tutulmuştur.2
1921 yılının Temmuz ayında gerçekleşen isteme merasiminin ardından Halil Efe ile Gördesli Makbule evlenmiştir.3
Henüz evliliklerinin ikinci ayındayken bölgedeki köylere düzenlenen Yunan baskınlarının haberini alan Halil Efe, evde durmayı kendine yakıştıramamıştır. Bu nedenle bir seher vakti Makbule’ye durumu açıklayıp evden çıkmış ve İbrahim Ethem Bey’in Kuvay-ı Milliye birliğine katılmıştır.
Silah kullanmayı ve ata binmeyi bilen Gördesli Makbule gizlice eşinin peşine düşmüştür. Akıncılar Müfrezesine varan Gördesli Makbule çalıların arasına saklanmıştır. Çok geçmeden duydukları çıtırtı nedeniyle çalılara silah doğrultan efeler, Gördesli Makbule’yi saklandığı yerden çıkarmıştır. Efelerin şaşkın bakışları arasında Milli Mücadeleye katılarak düşmanla çatışmak istediğini anlatmıştır. Halil Efe bu durumdan utanarak Makbule’yi eve götürmek istemiştir ancak Gördesli Makbule direnerek savaşması konusunda efeleri ikna etmiştir. Başlarda varlığı çok yadırganmıştır. Atı ve tüfeği olmadığı için bir tabancayla efelerin peşinde dolaşan Gördesli Makbule, sık sık geri dönmesi için zorlanmıştır.4
Bir gece herkesin uyuduğu sırada çadırından çıkarak düşman karargâhına tek başına baskın düzenlemiştir. Nöbetçi Yunan askerini bir anda yere indirerek silahını almış ve diğer askerleri ateşe tutmuştur. Gecenin sonunda topladığı teçhizatı yüklenerek birliğine dönmüştür. Onun bu cesaretinin ardından şaşkına dönen efeler o geceden sonra Gördesli Makbule’ye söyleyecek söz bulamadıkları için tam manasıyla aralarına kabul etmişlerdir. İbrahim Ethem Bey de ona “Kahraman Mücahide” adını vermiştir.5
1921 yılının sonlarına doğru Sakarya Meydan Muharebesini kaybeden Yunanlar Afyon’a çekilmeye başlayarak telaş ve panik içinde yeni mevzilerini güçlendirmeye çalışmışlardır. Akıncılar Müfrezesi bu kargaşa ortamında geri çekilen Yunan birliklere fırsat buldukça baskınlar düzenlemiştir. Bu baskınlarda en önde savaşan Gördesli Makbule, haykırıp düşman birliklerine saldırarak müfrezesine mücadele ruhu ve cesaret aşılamıştır.6
Takvim yaprakları 24 Mart 1922’yi gösterdiğinde Kocayayla mevkiinde düşmanla çarpışan Akıncılar Müfrezesi cephanesinin azalması nedeniyle geri çekilmeye başlamıştır. Birliğine cesaret verme amacıyla yine öne atılan Gördesli Makbule, kurşunun alnına isabet etmesi sonucu oracıkta şehit olmuştur.7 Halil Efe’de Makbule’den iki ay sonra 17 Mayıs 1922 yılında Selendi’de bir çatışma sırasında şehitlik mertebesine yükselmiştir.8
Kaynakça
-
Büyük Larousse Ansiklopedisi, C.8, (1986), s.4691.
-
İbrahim Çiçek, Gördesli Mücahide Makbule ve Silah Arkadaşları; Kadın Efe, Salihli Belediyesi Kültür Yayınları, Manisa 1998.
-
Ali Aksakal, Salihli Hikâyeleri-Salihli, Sanayi ve Ticaret Odası, Manisa 2008.
-
Cihan Dura, Gördesli Makbule Hanım
-
Çiçek, age, s.140.
-
Şeyma Özelmacı, Uğur Çakır, Kadın Kahramanlarımızdan Bir Milis; Gördesli Makbule, Takvim-i Vekayi, C.7, (2019).
-
Zeki Sarıhan, Kurtuluş Savaşı Kadınları, Bursa; Nilüfer Belediyesi Yayınları, Bursa 2009, s.76.
-
Sarıhan, age.
