Daha Milli Mücadelenin askeri organizasyonu ortaya çıkmamış iken, Emperyalizmin desteğindeki Yunan Ordusu’na karşı sivil direnişleri başlatan ilk zaferleri kazanan efelerimiz ve zeybeklerimizin anılarını yaşatmak için bir öneri listesi hazırladım. İlgilenenlere sunulur.
-
Öncelikle Batı Anadolu’da daha sonra ülkenin diğer bölgelerine yayılarak, ilkokul, ortaokul ve liselerde zeybek kültürü özendirilmelidir. Özel şenlikler ve yürüyüşlerle efelik ruhu, çocuklara yerleştirilmeli. Liselerarası zeybek folkloru yarışmaları büyük çapta sürekli organize edilmeli. Zeybek folkloru yapan kuruluşlar özel biçimde desteklenmeli, turistik tesislerde yer almalıdır. Zeybek oyunlarına açıkça veya sinsice izin vermeyen etnik yapılı dernekler ve okul-folklor yöneticileri gerekte art niyetlidirler.
-
Efe dernekleri ciddi biçimde desteklenmelidir. Yöre işadamlarının desteğinde birer prestij kurumları haline getirilmelidir. Ege Zeybekleri Anma ve Yaşatma Derneği Başkanı rahmetli Em. Alb. İbrahim Ruhi Alkan’ın bu konuda büyük emeği olmuştur.
-
Üniversitelerde efe kültürüne dönük araştırmalar desteklenmeli, Zeybek Tarihi Kürsüleri kurulmalıdır. Köyler taranarak efe öyküleri derlenmeli, yayınlanmalı, belgeseller hazırlamalıdır.
-
Gazetelerde efe hikayeleri yazan yazarlar teşvik edilmelidir.
-
Sinema, tiyatro, televizyon dizisi, roman, öykü, halk türküleri, hatta opera ve bale sanat dallarında yaşanmış efe hikayelerinden kaynaklanan eserlerin yaratılması için ulusal yarışmalar düzenlenmelidir.
-
Ünlü efelerin anıt heykelleri veya anonim heykel kompleksleri çok anlamlı şehir köşelerine törenle dikilmeli ve yaşatılmalıdır. Efe heykellerini kaldıran yerel yönetim yetkilileri afişe edilmelidir. Bu konuda parti farkı gözetilmemelidir. Bu konuda duyarlı belediye başkaları desteklenmelidir. Bu satırları yazanın en üzüldüğü konu, yaşadığı Çeşme’de CHP’li belediye başkanının şehir girişindeki (hem de Prof. Tankut Öktem ‘in eseri olan) efe heykelini sebepsiz yere sessizce kaldırması olmuştur. Ancak yeni dönemde (2019) belediye başkanı seçilen CHP’li Ekrem Oran Bey, müracaatım üzerine efe heykelini aynı yere aynen dikmiştir. Ne kadar teşekkür etsek azdır.
-
30 Ağustos tarihi ile başlayan Batı Anadolu’nun kurtuluş şenlikleri, efelik ve zeybekli ruhunun yanardağ gibi patladığı eylem alanları olmalıdır. Efe elbiseleri giyen halk bu törenlere yüksek bir moral ile katılmalı, madalyalı gazilerinin (Kore, Kıbrıs ve Güneydoğu) ve Türk Ordusu’nun cefakar Mehmetçiklerinin yanında saf tutmalı, eğlenmeli, küsler barışmalı, hemşehriler kaynaşmalı, kapalı veya açık toplantı salonlarında Ege’nin destansı kurtuluş öyküleri bilenler tarafından anlatılmalı, geceleri meydanlarda zeybek oyunları oynanmalı, Gazi Paşa’nın milli mücadele ruhu yükseltilmelidir.
Milli ruh, Emperyalizmin hizmetindeki yabancı ve yerli düşmanların suratında kamçı gibi patlatılmalı, başlarını öne eğdirmelidir.
Bütün bunlar olur iken turizm mevsimi olduğu için yabancı turistler ürkütülmemeli, efelerin sempatik gösterilerle turistlerle buluşması için her türlü organizasyon yapılmalıdır.
-
Batı Anadolu otobüs terminallerinde, hava alanlarında, liman girişlerinde, free shop’ların önünde özenli bir şekilde giydirilmiş yakışıklı kadın ve erkek efeler törenvari biçimde nöbetleşe yer almalı, turistlerin ilgisine sunulmalı, birlikte fotoğraf çektirilmesi sağlanmalıdır. Buckingham Sarayı önündeki gülmeyen İngiliz asortik askeri ile fotoğraf çektirmek nasıl ki bir turistik şans ise, Ege efeleriyle önemli prestij binaları ve mekanları önünde veya mekan içlerinde fotoğraf çektirmek de turistler için bir ayrıcalık olmalıdır.
-
Anıtkabir’de halkın birlikte fotoğraf çektireceği bir daima efe mangası neden yoktur?.. Aklıma takıldı işte.
-
Efe kültürünü Ege bölgesinde tam 40 yıldır yaşatmaya çalışan bir avuç inanmış insan vardır. Özellikle folklor ve Halk Bilimi konusunda TRT İzmir Bölge Müdür Muavini ve folklorcu İsmail Özboyacı, Ege Üniversitesi Türk Müziği Konservatuarı öğretim üyesi Toygun Dikmen, TRT sanatçısı Ahmet Günday, İzmir Radyosu saz sanatçısı Hamit Çine, rahmetli Hürefe gazetesi sahibi Şeref Üsküp, yazar Etem Oruç, Aydınlı akademisyen Günver Güneş, rahmetli akademisyen Onur Akdoğu, KARSAV Başkanı Ahmet Diker, Ege Folklor Dernekleri Federasyonu Başkanı Nebi Kayan, İzmir Halkevi Başkanı olduğum 1970’li yıllarda halkevinin folklor kolunu kuran Feyzi Palut ve Necati İlter arkadaşlarım bu konuda tanıdığım en idealist insanlardı. Hepsi de yakın dostlarımdır, kendilerine ve çalışmalarına hayranımdır. Bu kişilere danışılmalı, örnek alınmalıdır.
-
Bu yazımı okuyan siyasilerin ve devlet görevlilerinin yazımı kopyalayarak arşivlerine almaları ve konunun takipçisi olmaları sağlanmalıdır.
Saygılarımla..