Kavurucu Ağustos’un bir haftasını Doğu Karadeniz’de geçirdik. Kısaca tanımlamak gerekirse güzel yurdumuzun Karadeniz Bölgesi’ndeki mavi-yeşil bileşimi dünyaya taş çıkartacak denli güzel ve belki de eşsizdi. Bu yazıda gezi izlenimlerimi paylaşacak değilim. Gezi sırasında telefonumuza düşen bir cep mesajı düşündürücü olduğu kadar tarihte gezinti yapmayı kaçınılmaz kıldı.
Rize Belediye Başkanı imzalı mesajı olduğu gibi paylaşıyorum: (18.08.2018)
Söz konusu Rize olunca çayı da eklemek doğal ve doğru bir yaklaşım olacaktır. Rize’ye yolu düşenlere bu sözlerle “hoşgeldiniz” demek parlak bir buluştur.
Çok değil aylar önce, Rize Belediye Başkanı kent meydanındaki Atatürk Anıtı’nın yerine çay bardağı anıtı koyma projesiyle adından söz ettirmişti.
Aslına bakılırsa çay, mavi ve yeşile Atatürk Cumhuriyet’i kadar yakışacak başkaca bir kavram daha bulamazsınız.
Çayı Rize’yle buluşturan Cumhuriyet tarımcısı Zihni Derin’i de unutmamak gerekir.
İlk olarak 1924’te Rize’ye gelen Muğla doğumlu tarımcı Zihni Derin, Cumhuriyet’in ilk Tarım Genel Müdürü’dür. Rize’ye ilk gelişinde Batum’dan çay bitkisi getirilerek Rize ve yöresinde yetiştirilmesi düşünülse de ilk girişimler başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Sonrasında çıkartılan yasa uyarınca yapılan düzenlemelerle Doğu Karadeniz’in çay üretim merkezi olmasının önü açılmıştır.
Her ne kadar Türklerin çayla tanışması XII. yüzyılda olduysa ve ilk çayı içen kişi ünlü Türk büyüğü Hoca Ahmet Yesevi olsa da, son Türk devletinin çayla olan serüveninin geçmişi 100 yıldan daha eski değildir.
Verilere göre bölgedeki yaklaşık 1 milyon kişi geçimini çay tarımından sağlamaktadır. Bölgeyi gezip, görenlerin de doğrulayacağı gibi önünüz, arkanız, sağınız solunuz çaydır, Rize başta olmak üzere Doğu Karadeniz’de.
Türkiye çay tarımında göreceli olarak yeni bir ülke olarak dünya üretiminde yıllık 260 bin tonla Çin, Hindistan, Kenya ve Sri Lanka’nın ardından 5. sırada yer almaktadır. Türkiye dünya ortalamasının kişi başına 0,5 kg olduğu tüketimde ise kişi başına 3,5 kg ile uzak ara dünya önderidir. (**)
Çay tarımı alanında Cumhuriyet’le birlikte yaşama geçirilenler Cumhuriyet’in hemen her alandaki başarılarının özeti olarak da okunabilir.
Atatürk Cumhuriyeti’nin ürünü sayılması gereken çayı Atatürk’ün yerine koyma gafletine düşen ve adının önünde unvanlar taşıyan Rize Belediye Başkanı’nın bu gerçeklerin farkında olmaması olanaksız olduğuna göre çay diyarı Rize’deki Atatürk ve Cumhuriyet düşmanlığı olsa olsa hıyanetle açıklanabilir.
Kaynaklar:
(*) http://cayaski.com/zihni-derin/
(**)http://www.cumhuriyet.com.tr/haber/turkiye/706444/Dunyada_en_cok_cay_tuketen_ulkeler_aciklandi__Turkiye_bakin_kacinci_sirada.html
