Özgün Başlık: Chew on This: Willpower Predicts How Quickly You Taste Foods
Yazar: Peter A. Ubel
Kaynak: https://www.psychologytoday.com/blog/scientocracy/201802/chew-willpower-predicts-how-quickly-you-taste-food
Beyin Yakan Haber: İrade gücü yemekleri ne kadar hızlı tattığınızı öngörüyor!
Tat mı? Sağlık mı? Neyi yiyeceğimize karar verirken yüzleştiğimiz tercih hesabı* bu. Bazı yiyecekler sağlımız için kötü olmasına kötü ama tatları hayli güzel. Bizlerin irade güçleri sınırlı. Dahası, tükendiğimiz anlarda, bu sağlıksız yiyecekleri direnmek zorlaşıyor. İrade gücü azaldığında, beynimizin lezzete kıyasla sağlık üzerinde bilgi işlemesinin göreli hızının değiştiğini biliyor muydunuz?
Özdenetiminiz tükendiğinde, beyninizin sağlıklı yemenizi söyleyen tarafı, abur cubur yemenizi söyleyen tarafının yanında nal toplar.
Bu sonucun ardında, davranış bilimcilerin adlandırmasıyla (araştırmacıların fareler üzerinde deney yaptığı bir etkinlik değil söz konusu olan; insanların bilgisayar tabanlı anketlere yanıt verdiği ve araştırmacıların bilgisayar imleci kullanarak farenin hareketlerinin izini sürdüğü bir çalışmada) laboratuvar faresi kullanan bir araştırma bulunuyor.
Caltech’ten Nicolette Sullivan tarafından yürütülen bir çalışmada, araştırmacılar, katılımcıları bilgisayar ekranı karşısında oturtup onlara iki yiyeceğin fotoğraflarını verdiler. Onlara, en çok hangi yemek isteyecekleri soruldu. Araştırmacılar, insanların sonunda hangi yiyeceği seçtiğine bakmakla yetinmek yerine, imlecin gezinmesine baktılar – katılımcı, imleci salataya yöneltmeden ilkin çöreğe yöneltmeye koyulmuş olabilir. Bu örüntü gösteriyor ki kişinin önceki tercihi çörekken, bu tercihler başka bazı düşünceler sonucu sonradan iptal edilmektedir.
Araştırmanın sonucu: Ortalama olarak, lezzetliye sağlıklıdan daha hızlı yanıt veriyor – yaklaşık % 9 daha hızlı. Diğer bir deyişle, insanlar başlangıçta, imleci, diğer her şey aynı olduğunda, sağlıklıdan ziyade lezzetli olarak algıladıkları şeylere yöneltmişlerdi. Lezzetli olmak seçimleri etkilemede haksız bir avansa sahipti sanki.
Dahası, sağlıklı olana kıyasla lezzetliye yanıt verme zamanları arasındaki fark, diğer ölçümlere göre görece az özdenetime sahip insanlarda artmıştı. İnsanlar en feci iştahlarını dizginlemelerine en çok yardıma muhtaç olduklarında, zayıflık anlarında, lezzet daha da dengesiz bir avantaja sahipti.
Yemeğin tadının güzel olması elbette önemli. Dahası, birçok sağlıklı yiyecek lezzetlidir. Fakat kimi zaman, tadı güzel olan sağlıklı bir şey ile sağlıklı bir şey arasında tercih hesabı yapmakla yüz yüze kalırız. Çoğu kez, muhtemelen daha sağlıklı olan seçeneğe bağlı kalmalıyız. Ne yazık ki, beyinlerimiz bunu bizim için kolaylaştıramaz.
Kimse diyet dünyasının adil olduğunu söylememişti!
* Davranışsal iktisat alanında sık sık karşılaşılan İngilizce “trade-off” için bu çeviride “tercih hesabı” ifadesi yeğledik.