İnternet, bilgisayar, bilişim, sosyal medya gibi konular, ülkemizde bu günlerde bildiğiniz üzere oldukça revaçta. Geçen ay yazımda bu alanlarla ilgili bir konuya değinmiştim, konu yeni internet yasasıydı. Geçtiğimiz günlerde tam da tahmin edildiği gibi, yani yeni internet yasasının (kısıtlamalarının) canlı örneğine şahit olduk. En çok kullanılan sosyal medya sitelerinden Twitter, Türkiye’de yasaklandı. Hem de mahkeme kararını beklemeden. Ancak, ironiktir ki başta Cumhurbaşkanı Abdullah Gül ve Ankara Belediye Başkanı Melih Gökçek olmak üzere birçok Twitter kullanıcısı bu yasaklara uymayıp, DNS ayarlarını değiştirerek «tweet” atmaya devam ettiler. Tabi, yasak olması çekiciliğini arttırdı ancak yasağı koyanların kendilerinin yasağa uymamaları bir hayli ilginç…
Ülkede teknolojik konuların gözde olduğu bu dönemde, son zamanlarda dünyada çok ilgi çeken ancak Türkiye’de henüz yeteri kadar kullanılmayan bir oluşuma, «Bitcoin” e yazımda yer vereceğim.
Bitcoin Nedir?
Bitcoin ödeme sistemleri sağlayan bir network, bir sanal para birimidir. Tamamen dağıtık, eşler arası çalışan bu sistem, hiçbir merkezi otoriteye gerek duymadan, bütünüyle kendi kullanıcıları tarafından yönetilen ve geliştirilen bir ağdır. Kullanıcılar için Bitcoin aslında internet için nakit para gibidir.
(1)
Kim, Ne Zaman, Ne İçin?
İlk uygulaması 1998 senesinde «crypto-currency” olarak Wei Dai tarafından tanımlandı. Merkezi bir birime ihtiyaç duymayan, sayısal şifrelemeyi kullanan bir para birimiydi. İlk kavram kanıtlaması ve özelliklerinin belirlenmesi 2009 senesinde Satoshi Nakamato ‘nun elektronik posta listesinde yayınlandı. Satoshi Nakamoto aslen çok ünlü bir kriptograftır, fakat Bitcoin hakkında bir makale çıkardığını ısrarla reddetmektedir. Bütün kaynaklarda, Satoshi Nakamoto bir kişi ya da birçok kişiden oluşan bir grup olarak tanımlanmaktadır. Halen kim veya ne olduğu bilinmemektedir. Kimliğinin gizli tutulmasının sebebinin ise kapitalist kuvvetler tarafından yok edilmek istenebileceği gerekçesiyle korkulması olduğu iddia ediliyor.
Kim Yönetiyor?
Bitcoin hiçbir kimseye ya da hiçbir kuruma ait değildir. Bütün Bitcoin kullanıcıları tarafından yönetilmektedir. Kullanıcıların yazılımı geliştirilebiliyor olmalarına rağmen Bitcoin protokolünü değiştirme yetkisine sahip değillerdir. Herkesin çalıştırdığı yazılımın başkaları tarafından kullanılabiliyor olması için herkesin aynı kurallara uyarak protokolü uygulaması gerekiyor, aksi takdirde kendi çalıştırdıkları ve elde ettikleri paralar geçerli olmamakta.
Nasıl Çalışır?
Kullanıcı gözüyle, Bitcoin bir cüzdanla para alışverişine olanak sağlayan bir mobil uygulama ya da herhangi bir bilgisayar programından farksızdır. Ancak perde arkasında olay bir hayli karmaşık. Bitcoin ağında, block-chain adı verilen bir hesap defteri paylaşılır. Her hesap defterinde daha önce işlenmiş hareketleri kayıtlıdır. Bu bilgi sayesinde, bilgiyi alan kullanıcı tarafından bilginin geçerliliği test edilir. Her hareketin doğruluğu, gönderici adreslerine dayanan dijital imzalarla sağlanır. Böylelikle her kullanıcı Bitcoin ağı üzerinde tam hâkimiyete sahip olur. Ayrıca herkes, bilgisayarının ya da grafik kartının gücünü kullanarak yeni hareket işleyebilir ve Bitcoin üretebilir. Bu işleme «mining” yani madencilik adı veriliyor. Bu işlem için özel tasarlanmış «bitcoin miner”lar sayesinde çok daha hızlı işlem yapılabilir.
Nerede Kullanılır?
Bitcoin ürün ve hizmet alışverişinde özellikle yurtdışında çok yaygın olarak kullanılmakta. Bunun yanı sıra tıpkı döviz gibi bir yatırım aracı olarak da kullanılıyor. Bitcoin’e özel döviz bürolarında Bitcoin bozdurmak ve satın almak mümkün. Şu an itibarıyla 1 Bitcoin’in gerçek para karşılığı 581 Amerikan Dolarıdır. 1000 Doların üstüne çıktığı zamanlar bile olmuştur(2).
Ne yazık ki Bitcoin tamamen anonim bir oluşum olduğundan illegal işlerde de tercih edilmektedir. Darknet adı verilen, otoriteler tarafından engellenemeyen, bizim günlük kullanımımızdan farklı bir internet ağı üzerinden yapılan yasadışı alışverişlerde son zamanlarda çok yaygın kullanılmaktadır. Bitcoin pazarının büyük bir kısmına sahip olduğundan dolayı değer değişiminde de büyük rol oynamaktadır. Geçtiğimiz aylarda bu alanda çok ünlü sitelerden birinin kurucusunun yakalanması sonucu Bitcoin büyük değer kaybetmiştir.
2013 yılının Ağustos ayının sonunda tüm Bitcoin sirkülasyonu, günlük milyonlarca dolar paylaşımla toplam 1,5 Milyar Doları geçmiştir. Bitcoin gün geçtikçe gelişmekte ve kullanıcı sayısı artmaktadır.
Kötü amaçlar için kullanılıyor olmasına rağmen, fikrimce Bitcoin ekonomide önemli ve güzel bir gelişme. İzlanda’da Bitcoin kullanımı yasal değildir. Tayvan’da kullanımı kısıtlıdır. 5 Aralık 2013 tarihinde Hong Kong dışında Çin’de kullanımı sınırlanmıştır.(3) Bitcoin değerindeki düşüşün Çin’deki kısıtlamalar nedeniyle olduğu görüşü de konuşulmaktadır. Tahminimce Türkiye’de otoriteler tarafından henüz fark edilmedi ki, halen kullanabiliyoruz. Bitcoin’in ekonomiye olan katkılarının yanı sıra bilime de büyük katkısı olmuştur. Birçok kişi kendine ait Bitcoin birimi geliştirmiş ve kullanıma sunmuştur. Umarım Türkiye’de yasaklanmasına fırsat bırakmadan Bitcoin’e bir tuğla da biz ekleriz.
Kaynaklar
(1) http://www.dailytech.com/Norwegian+Man+Makes+Bitcoin+Fortune+from+27+Investment/article33657.htm
(3) http://en.wikipedia.org/wiki/Legality_of_Bitcoins_by_country