Dolu dolu bir yılı geride bırakıyoruz. Dolu dolu derken ne yazık ki olumlu bir doluluktan söz etmiyorum. Bildiğiniz üzere 2013 yılında hem dünyada hem de Türkiye’de birçok acı olay yaşandı. Suriye, Mısır ve Türkiye’de yaşanan gerginlikler sadece bu ülkelerin iç politika ve ekonomilerini değil tüm dünyanın dinamiklerini etkileyecek cinstendi. Öte yandan Amerika’daki ekonomik kriz yine dünyanın birçok kesiminde etkisini hissettirdi.
2013 yılına Türkiye çerçevesinden bakacak olursak, Haziran direnişi ve geçtiğimiz günlerde patlak veren Yolsuzluk Operasyonu ve bunun arkasındaki cemaat-hükümet anlaşmazlığının damga vurduğunu ve bu olayların ülke politika ve ekonomisi üzerinde ciddi etkiler yarattığını görmek mümkün.
2013’te yaşanan bu doluluğun siyasi ve ekonomik boyutunun yanı sıra bir de bilim alanında kaydedilen gelişmeler boyutu mevcut. 2014 yılına girerken, geçtiğimiz yılda dünya geleceğini yakından ilgilendiren bilimsel gelişmelerin bir bölümüne yer vereceğim bu ay ki yazımda.
Voyager 1
36 yıllık bir serüven… Bir kaç hatalı denemenin ardından NASA, Voyager 1 adlı, yıldızlar arası yolculuk yapan uzay aracını gönderdiğini açıkladı. Voyager 1 şu anda, Güneş’ten 19 milyar kilometreden fazla bir uzaklıkta bulunmakta. Bu uzaklık, Güneş’le Dünya arasındaki uzaklığın neredeyse 130 katı kadar. NASA bilimadamlarının açıklamasına göre, araştırma Güneş’in elektromanyetik etkisinin dışında kalan bir bölgeye girmiş bulunmakta.
Genom Düzenleme
2013 Ocak ayında 2 araştırma grubu hızlı ve kesin çözüm veren yeni bir genetik kod parçası düzenleme metodu açıkladı. CRISPR olarak adlandırılan sistem bakterilerin savunma yöntemlerinden yararlanıyor. Bakteriler, yabancı DNA ve enzimleri tanılamak için RNA’yı kullanmakta. Bilimadamları bu sistemi, RNA’nın belirli, gen mutasyonuna sebep olabilecek bir DNA dizgisini bulması amacıyla revize etmişler. Yani, enzimlerin, mutasyonu onarmak için genetik kodun düzenlemesi olarak düşünülebilir.
Küresel Isınma
Küresel ısınmanın arttığı dönemlerin ardından, 1990’ların sonlarında Dünya yüzeyi sıcaklığı artışının yavaşladığı gözlemlenmeye başlanmış. İklim bilimleri kuşkucuları tarafından, küresel ısınmanın gizemli bir duraklamada olduğu ve hatta gerçek olmadığı konusu tartışılmakta. Ancak bu gizemin çok net bir cevabı var. Küresel ısınma yok olmadı. Araştırmacılar derin okyanusların son 10.000 yıla göre 15 kat daha hızlı ısındığını belirtti. Yani ne yazık ki bu sadece bir duraklama ve belki de bizim için bir uyarı sinyalidir.
Yeni Bir Etobur Memeli
Yeni bir etçil memeli türünün keşfi her gün, her yıl ya da her dönem kolay kolay karşılaşılan bir durum değil. Olinguito adı verilen canlının, 35 yıl önce ilk defa tanımlanan bir canlı türüne örnek oluşturduğu düşünülüyordu. Bilimadamları bu kırmızı tüylü hayvanın neden diğer akrabaları gibi Andean Bulut Ormanlarında üremediğini merak etmişler. 2013 yılında ise bazı anatomi ve DNA testleri sonucunda Olinguito adı verilen canlının yeni ayrı bir tür olduğu anlaşılmış ve yayınlanmıştır.
Kök Hücrelerden Organ Yapımı
2013 yılında bilimadamları kök hücrelerden organ yapımı konusunda büyük adımlar attıklarını duyurdu. Avrupalı bilimadamları, uygun kimyasal ortamın sağlanması ile kök hücrelerinin nöron haline gelip kendilerini kabaca, gelişmekte olan bir ceninin anatomisini taklit edecek bir yapıya getirilebileceğini öne sürüyorlar.
Görüldüğü üzere 2013 yılında dünyada ekonomik ve politik gelişmelerin yanı sıra bilimsel de birçok gelişme meydana geldi. Yukarda verdiğim örnekler bu gelişmelerin çok küçük bir kısmını oluşturuyor. Ancak üzülerek belirtmeliyim ki bu yazıyı yazmak için araştırma yaparken «2013 yılı Türkiye bilimsel çalışmaları” ve benzeri anahtar kelimelerini de kullandım. Ne yazık ki bu başlık altında bulduğum hiç bir kaynakta dünya bilimine önderlik edecek bir çalışmaya rastlamadım. Ya seneler önce yabancı bilimadamları tarafından denenmiş şeylerin bir örneğinin başarıyla gerçekleştirildiği ya da, TÜBİTAK tarafından ödüle layık görülen akademik çalışmaları ve akademisyenleri listeledi arama motoru. Bilim ve Teknoloji alanlarında çağı yakalayabildiğimiz gün ilerleme kaydedeceğimiz düşüncesindeyim. Türk biliminin ve bilimadamlarının önündeki sosyal, ekonomik, bürokratik engellerin kalkması en önemli adım olacaktır.
Türkiye için daha aydınlık bir yıl ümidiyle… Herkesin yeni yılını kutlarım.
Kaynaklar
(1) http://www.wired.com/wiredscience/2013/12/top-scientific-discoveries-2013/#slideid-399321
