Öğretmen Fakirdir

Öğretmen, daha önce adını bile duymadığınız yere giden bavuldur, içinde dünü, yarını, hayalleri ve eğitimiyle. Adını bile duymadığınız yerdeki derme çatma okulun; çatısı, duvarları, penceresi ve hademesidir. Kışın soğuk alır okul, öğretmen sobadır, çocuklarını ısıtır, yazın sıcak alır okul, öğretmen gölgedir, çocuklarını serinletir. Bazen ilk aşktır öğretmen, bazen anne, baba bazen abi, abla. Zaman makinasıdır öğretmen, dünü bilir, bugünü görür, çocuklarını yarını hazırlar. Sabır taşıdır öğretmen hiç çatlamayan, sorsun, şüphe duysun, araştırsın ister çocukları. Öğretmen öğrencidir, ölene kadar mezun olmayan. Öğretmen «Fakir”dir.

Fakir Baykurt, 1929 yılının Haziran ayında Burdur’da doğmuş, ona savaşlarda ölüp de dönmeyen amcasının adı Tahir verilmiştir. Tahir küçük yaşta babasını kaybeder ve dayısının yanına taşınır. 1942’de şiir yazmaya başlayan Tahir, olağanüstü bir şans diye tanımladığı Köy Enstitüsüne başlar ve Bursa Cezaevi’nde tutuklu olan Nazım Hikmet’in şiirlerini gizli gizli okur. Bir devrim çocuğu olan Tahir, Köy Enstitülerindeki yönetim anlayışının değişmesiyle bir çok sorun yaşar, zaman zaman kovuşturma geçirir ancak 1947 yılında enstitüyü bitirerek köy öğretmeni olur.

İlk şiirlerini 1947 yılında yayınlamaya başlayan Tahir, yazılarında Fakir Baykurt adını kullanmaya başlar. Yazılarının ilk yayınlanmaya başlamasından itibaren bir çok sorunla karşılaşan Fakir Baykurt, şiirleri, öyküleri, romanları sebebiyle bir çok kez soruşturma geçirir, görev yeri değiştirilir. Yılanların Öcü adlı romanından uyarlanan tiyatro oyunu yasaklanır, film ise dönemin Cumhurbaşkanı Cemal Gürsel’in duruma el koymasıyla gösterime sunulur onun da gösterimi sırasında olaylar çıkar. 1971’de başlayan sıkıyönetim döneminde iki kez gözaltına alınır. Tüm baskılara rağman Fakir Baykurt üretmeye devam eder. Fakir Baykurt’un ürettiklerine bakarsak şöyle bir tablo ile karşılaşırız.

Romanları

Öyküleri

Toplum ve Eğitim Yazıları

Çocuk Kitapları

Şiirleri

Yılanların Öcü (1954)

Çilli (1955)

Efkar Tepesi (1960)

Topal Arkadaş

Bir Uzun Yol

Irazcanın Dirliği (1961)

Efendilik Savaşı (1959)

Şamaroğlanları (1976)

Yandım Ali

Dostluğa Akan Şiirler

Onuncu Köy (1961)

Karın Ağrısı (1961)

Kerem ile Aslı (1974)

Sakarca

Amerikan Sargısı (1967)

Cüce Muhammet (1964)

Kale Kale (1978)

Sarı Köpek

Tırpan (1970)

Anadolu Garajı (1970)

Kaplumbağalar (1980)

Dünya Güzeli (1985)

Köygöçüren (1973)

On Binlerce Kağnı (1971)

Saka Kuşları (1985)

Keklik (1975)

Can Parası (1973)

Kara Ahmet Destanı (1977)

İçerdeki Oğul (1974)

Yayla (1977)

Sınırdaki Ölü (1975)

Yüksek Fırınlar (1983)

Gece Vardiyası (1982)

Koca Ren (1986)

Barış Çöreği (1982)

Yarım Ekmek (1997)

Duirsbug Treni (1986)

Kaplumbağalar (1980)

Bizim İnce Kızlar (1992)

Dikenli Tel (1998)

Toplumsal, siyasi ve ekonomik bir değişimin içine doğan Fakir Baykurt, öğretmenliğiyle çocuklarına şekil vermeye çalışırken, Türkiye Öğretmenler Sendikası’nın kuruluşunda da yer alır, ilk başkanı seçilir. (1965) Yazıları ve TÖS’teki çalışmaları yüzünden sık sık kovuşturma geçiren Baykurt Gaziantep’in Fevzipaşa bucağına sürülür. TÖS «Devrimci Eğitim Şurası”nı düzenler. Bir yıl sonra da TÖS «Büyük Eğitim Yürüyüşü”nü bir sene sonra da Genel Öğretmen Boykotu’nu düzenler. İlk öğretmenler boykotu nedeniyle 1969’da açığa alınır.

Bir devrim çocuğu olan Fakir Baykurt, yurtiçi ve yurtdışında ürettikleriyle inanmış olduğu ışığından çocuklarına vermeye çalışır. Bu çalışmaları nedeniyle bir çok ödüle layık görülür;

Aldığı ödüller:

  1. 1958 Yunus Nadi Roman Ödülü (Yılanların Öcü)

  2. 1970 TRT Sanat Ödülleri (Tırpan)

  3. 1970 TRT Sanat Ödülleri (Sınırdaki Ölü)

  4. 1971 Türk Dil Kurumu Roman Ödülü (Tırpan)

  5. 1974 Sait Faik Hikâye Armağanı (Can Parası)

  6. 1978 Orhan Kemal Roman Armağanı (Kara Ahmet Destanı)

  7. 1979 Tiyatro 79 Dergisi tarafından Yılın Oyunu Ödülü (Sakarca)

  8. 1980 Avni Dilligil Tiyatro Ödülü (Tırpan)

  9. 1984 Berlin Senatosu Çocuk Yazını Ödülü (Barış Çöreği)

  10. 1985 Alman Endüstri Birliği (BDI) Yazın Ödülü (Gece Vardiyası)

  11. 1997 Sedat Simavi Edebiyat Ödülü (Yarım Ekmek)

  12. 1998 Yaşam Radyo Ustalara Saygı Onur Ödülü

  13. 1999 Pir Sultan Abdal Derneği Ödülü

Öğretmenliğin, okul duvarları ile sınırlı kalmadığını, çalan zillerle bölümlenmiş zamanlara özel olmadığını aksine öğretmen olmanın bir ahlak ve kişilik olduğunu eylemleriyle gösteren Fakir Baykurt’u rahmetle anıyoruz.

Bunları da sevebilirsiniz