Uygarlıklarını Greko Romen temele dayandırmaya çalışan batılılar başta Mısır, Mezopotamya ve Fenike olmak üzere doğudaki uygarlıkları görmezden gelmişlerdir.
Oysa, görmezden geldikleri Mısır uygarlığı hemen her bakımdan Yunan ve Roma uygarlıklarını etkilemiştir.
Eski Mısır’dan güçlü bir yansımaya günümüzde doktor reçetelerinde rastlarız.
Rx-p (yapınız, hazırlayınız)’yle başlayan doktor reçetesi hekimle eczacı arasındaki şifreli iletişim aracıdır.
Eczacı, hekimin reçetesindeki şifreyi çözer ve istenen ilacı hazırlar. Hastaya da gerekli uyarıları yaptıktan sonra ilaç kullanıma hazırdır.
Bol tanrılı Mısır panteonunda güneş ve sağlık tanrısı olarak da bilinen şahin başlı Horus güneş tanrısı Osiris ve ay tanrısı Isis’in oğludur. Panteondaki tüm tanrılar önemli olmakla birlikte bu üçlünün yeri ayrıdır.
Osiris’in kardeşi Seth ise karanlıklar tanrısıdır. Seth ağabeyi Osiris’i öldürmüştür.
Amcasından, babasının öcünü almak isteyen Horus’un gözü Seth tarafından parçalanır. Bilimler tanrısı olarak bilinen tıp biliminin de kurucusu sayılan diğer amca Toth, Horus’un gözünün parçalarını bir araya getirir. Bulamadığı bir parçayı da tanrısal gücüyle tamamlayarak Horus’u gözüne kavuşturur.
Bu olaydan sonra Horus’un gözü Oudiat olarak bilinmiştir. İleri görüşlülüğün, beden bütünlüğünün ve sonsuz doğurganlığın simgesine dönüşmüştür Horus’un gözü.
İlk görsel Horus’un gözünü simgeler. İkincisiyse doktor reçetelerinde bugün de kullanılmakta olan Rx-p başlangıcını.
Bugün de yaşamımızın bir parçası olan hekim reçetesindeki giriş simgesinin Horus’un gözünden evrildiğini anlamak zor olmasa gerektir.
Bu simgenin reçetelere girişini tıp öğrenimi sırasında İskenderiye’de bulunan Galen’e borçlu olduğumuzu unutamayız.
Ortaçağ, Avrupa’da karanlığı çağrıştırsa da İslâm ve Türk dünyasının ortaçağı aydınlık olmanın ötesinde göz kamaştırıcıdır. Bilimin hemen her alanındaki buluşlar ve gelişmeler ortaçağa damga vurmuştur.
İslâm-Türk dünyasında reçeteye “huz” diye başlanırken, sonraları Türkçesi olan “alasın/alasun” da reçete başlangıcı olarak kendisine yer bulmuştur.
Osmanlı’da gerileyen ve neredeyse yok olan bilimsel etkinlikler, Osmanlı’nın son döneminde Fransız-Latin ekolü rehberliğinde canlandırılmıştır.
Bu dönüm noktasıyla birlikte reçeteler yeniden Rx/p (Recipe, kabul ediniz) girişiyle düzenlenir olmuştur.
Horus, günümüzde reçetelerimizde yaşıyor.
Kaynakça
“Horus’un gözünden Rp’ye”, Doç Dr Ali Haydar Bayat, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Deontoloji Anabilim Dalı.
chrome-extension://efaidnbmnnnibpcajpcglclefindmkaj/https://e-kutuphane.teb.org.tr/pdf/eczaciodasiyayinlari/izmir-mays-83/7.pdf
