24 Haziran 2018 tarihinde hem Cumhurbaşkanı hem de milletvekilimizi seçmek için sandığa giderek oy verdik.
Şunu söylemek olası. Elbette güncel konular üzerinden adayların tartışmaları önemli ve boş değil, ancak kim ne derse desin belirleyici olan adayların iş, aş ve güvenlik konusuna getirecekleri çözüm yolları.
Bu gerekçe ile seçimlerden önce adaylarımıza “Halkın Gerçek Gündemi olan Aş-İş-Güvenlik” gibi konularda çözüm yollarını içeren ekonomi-politik soruları kapsayan yazılar gönderdim. Bu soruları dört alt bölümde topladım. Kimi adaylardan aldığım geri bildirimlerle soruların dikkate alınacağını ve seçim çalışmalarında bunların kimilerine cevap verildiğini gözlemledim.
Cumhurbaşkanı Adaylarına Ekonomi-Politik Sorular
Ekonomi-Politikada Manzara-i Umumiye Nedir?
• Dış borçlar, Uluslararası Para Fonu dahil 2002’de 130 milyar dolar iken bugün bu borç 454 milyar dolara yükselmiş bulunuyor. Neredeyse son on altı içinde borç artışı dört kata yaklaşmış.
• Devlet bütçesi ve dış ödemeler dengesi sürekli açık veriyor. Türkiye ithalat cenneti durumuna geldi.
• İhracatımızda yüksek teknoloji üretimi malların oranı yüzde 2-3’ü bile bulmuyor.
• Kentlerde sanayi ve hizmetler sektöründe büyüme hızı artan nufüsu karşılamayacak duruma geldi.
• Tarımda da çiftçilerin para kazanamaması nedeniyle üretim geriledi ve tarım ham maddeleri açısından dışa bağımlılık giderek arttı.
• Kırdan kentlere göç hızlandı, ancak kentlerde de iş olanakları sınırlı olduğu için çiftçiler kentlerin en yoksul semtlerinde yaşamak zorunda kaldılar.
• Gelir dağılımı, 1980 öncesinden daha kötü bir duruma geldi, yoksulluk arttı.
• Eğitimde gerilemeler ve dengesizlikler doruk noktada. Üstüne üstlük eğitimde birlik ilkesi ortadan kalktı.
• Genç eğitimli yurttaşlarımızın büyük bir çoğunluğu yurtdışına gitmek isteğinde.
• Dışa bağımlı serbest piyasa uygulamaları, emek eksenli çelişkilerin unutulmasını sağlamak için dinsel, mezhepsel ve etnisite sorunlarını ortaya çıkardı.
• Ekonomi-politikada olumsuz görünüm daha da artırılabilir. Özetle, izlenen ekonomi-politikalar, “İş-Aş ve Güvenlik Sorunu” nu çözemedi. Ekonomik sistem, insanları doyuramıyor, yoksullaştırıyor ve gelir dağılımını aşırı bozuyor.
Cumhurbaşkanı Adaylarına Ekonomi-Politik Sorular
• Sermaye, mal ve hizmetler akışına ve sıcak para hareketlerine sınırlamalar getirecek misiniz? Sınırsız serbest ticaret konusunda yaklaşımınız nedir?
• Batıdan sürekli eskiyen teknoloji ve üretim birimlerini mi ithal edeceksiniz yoksa bilim temelinde teknoloji ve yenilikler üretme politikalarına mı ağırlık vereceksiniz?
• Devletin küçültülmesi ve sosyal devlet konumundan uzaklaştırılması politikalarını sürdürecek misiniz?
• Sendikasızlaşma konusunda görüşleriniz nedir?
• Özelleştirmeler konusunda açık fikriniz nedir?
• İşsizlik, yoksulluk, gelir dağılımındaki dengesizlik gibi sorunlarımız hangi “ekonomi-politikalar “dan kaynaklanıyor?
• Siz, anılan sıkıntıları hangi ekonomi-politikalarla aşacaksınız?
Cumhurbaşkanı Adaylarına Çiftçi Soruları
Tarımda Manzara-i Umumiye Nedir?
• Son 10 yıl içinde tarım yapılmakta olan alanlarda 2,6 milyon hektarlık azalma olmuş. Bir başka deyişle, toplam tarım topraklarının yüzde 10’undan fazlası ekilememiş. Üretici sayısı da yüzde 23 azalmış ve üretim düşmüş.
• Çare olarak tarımsal ithalat patlama yapmış durumda. Türkiye son 14 yılda 18 milyar dolarlık tahıl, 17 milyar dolarlık pamuk lifi, 37 milyar dolarlık yağlı tohum ve türevleri ve 3,5 miyar doları geçen bakliyat ithal edilmiş. İthalat yapılan ülke sayısı 126 ‘ya ulaşmış.
• Hayvan sayısında da hem miktar hem de nüfus başına önemli düzeyde azalma olmuş. Türkiye kırmızı et ithalatında sürekli bağımlı ülke durumuna gelmiş.
• Bir başka olumsuzluk tarım deseninin değiştirilmesinde gözlemleniyor. Kimi çiftçiler tarım desenini değiştirmek zorunda kalmışlar.
• Dolaysıyla bizi doyuran ve giydiren tarım sektörü giderek en önemli ve en sorunlu sektör olmuş.
Cumhurbaşkanı Adaylarına Çiftçi Soruları
• Tarımsal desteklemeler, Tarım Yasası’nın temel ölçütleri düzeyinde gerçekleştirilecek mi? Tarım Yasası’nın bu hükmü neden uygulanmıyor?
• Çiftçilerin borçlanması neden özel bankalara yönlendirildi? Ziraat Bankası ya da Tarım Kredi Kooperatifleri işlevlerini neden yitirdi?
• Tarımsal girdilerden alınan KDV ile Özel Tüketim Vergisi ne zaman düşürülecek?
• Tarımsal amaçlı kooperatifleri güçlendirici yasalar ne zaman çıkarılacak? Üreticiler neden sanayici ol(a)muyorlar?
• Kooperatifler, ürünlerini aracısız olarak pazarlayamazlar mı? Bu konuda kooperatiflere gerekli olanaklar niçin sağlan(a)mıyor?
• Kırsal kesimde örgüt fazlalığı hatta örgüt kirliliği ne zaman sonlanacak? Kurulan örgütlerin işlevleri neden karıştırıldı?
• Tarım topraklarının yabancı ya da yabancı denetimli bankalar tarafından alınmasını engelleyici yasalara gereksinme duyuyor musunuz? Bu konuda bir sınırlama getirilecek mi?
• Topraksız ve az topraklı köylüler için örgütlenme temelinde toprak reformu konusu gündeminizde var mı?
• Türkiye lider durumda olduğu fındık, üzüm, kayısı gibi ürünlerde uluslararası borsaları neden kuramıyor?
• Çiftçilere tohum ve damızlık üreten devlet tarım işletmeleri neden satılıyor? Bunların korunarak geliştirilmeleri olası değil mi?
• Tohumculuk Yasası, Şeker Yasası, Tütün Yasası gibi üretici ve tüketicilerin aleyhine olan yasaları değiştirmek istiyor musunuz?
• Mazot, gübre, yem gibi girdi fiyatları Batı ülkelerine göre neden kat kat fazla? Girdi fiyatları artarken çiftçi eline geçen ürün fiyatları neden düşüyor?
• Özelleştirilen Tarımsal Kitler hakkında neler düşünüyorsunuz?
Cumhurbaşkanı Adaylarına Tüketici Soruları
• Kaliteli ve ucuz ekmek üretimi için nasıl bir uygulama yapılacak?
• Ekmek fabrikaları ne ölçüde denetleniyor? Söz gelişi, özellikle günün erken saatlerinde üretilen ekmeklerde gramaj denetimi var mı?
• Çarşıdan aldığımız şekerlemelerde mısırdan elde edilmiş tatlandırıcılar kullanılıyor. Bundan haberiniz var mı?
• Eskiden çarşıdan aldığımız şekerlemelerde, reçellerde, helvalarda şeker pancarından elde edilen şeker kullanılırdı. Son yıllarda insan sağlığı için tehlikeli olarak kabul edilen genetik yapısı değiştirilmiş mısırdan elde edilmiş tatlandırıcılar kullanılmaya başlandı. Bunun arkasında kimi Amerikan Firmaları var. Sizin ve partinizin bu konuda görüşü nedir?
• Su konusunda politikanız ne?
• Kaliteli suya erişim sorun oldu. Suların özelleştirilmesi ve ticarileşmesi gündemde. Sizin ve partinizin programında su politikası konusunda neler var?
• Suyun kirlenmesi konusunda tavrınız nedir?
• Su havzalarını korumak için altın ve diğer madencilik işletmelerine karşı tavrınız var mı? Arıtma tesislerinin denetimi ne ölçüde duyarlılıkla yapılacak? Havzaları, yerleşime açacak mısınız?
• Tarımsal ilaç kalıntılarına karşı tüketiciler ne ölçüde korunacak?
• Pazar ve tüketim merkezlerinde satışa çıkan sebze ve meyvelerde ilaç kalıntısı yönünden bir denetim var mı?
• Başka ülkelerin geri çevirdiği gıda ürünleri iç pazarda tüketiliyor mu? Seçildiğiniz takdirde ne yapacaksınız?
• Üreticilerden çok ucuza kapatılan gıda ürünlerini biz neden pahalıya alıyoruz?
• Tarımsal amaçlı kooperatiflerin ürünlerini pazarlaması için herhangi bir uygulamanız olacak mı?
• Kimi ülkelerde tarımsal amaçlı kooperatiflere yerel yönetimler ürettikleri ürünleri pazarlaması için olanaklar sağlıyor. Böylelikle aracılar devreden çıkıyor. Katma değer üreticide kalıyor, tüketici de daha ucuza mal ediniyor. Siz tarımsal amaçlı kooperatiflere bu olanağı sağlayacak mısınız?
• Amerika Birleşik Devletleri, Avrupa Birliği ülkeleri, Arjantin, kısaca her ülkeden sığır ve karkas et ithal ediliyor. Bunlarda deli inek hastalığı olduğu söyleniyor. Şimdiye dek bunları duydunuz mu?
• Bu ithalattan kimler çıkar sağlıyor? Bu konuda bilginiz var mı?
• Türkiye gıda ürünleri ithalatçısı bir ülke oldu. Türkiye neden bu duruma geldi?
• Pazarlarda çok sayıda ithal gıda ürünü görüyoruz. Yem hammaddesi ithal etmezsek hayvanlarımız beslenemez duruma geldi. Saman bile ithal edildi. Bu durumun nedenlerini açıklayabilir misiniz?
• Gıda ürünlerindeki KDV konusunda düşüncelerini nedir?
• Son dönemlerde köylerden kentlere göç neden hızlandı?
• Köylüler çiftçiliği neden bıraktılar? Sizin ve partinizin tarım politikası var mı?
Cumhurbaşkanı Adaylarına İşçi Soruları
İşçiler Açısından Manzara-i Umumiye
DİSK’in ilk kadın Başkanı Dr. Arzu Çerkezoğlu 7 Haziran 2018 tarihinde gazetelere yaptığı açıklamada şunları söylemiş;
• Her 100 işçiden sadece 10’u sendikalıdır. Grev hakkı başta olmak üzere tüm sendikal haklar gasp edilmiştir ve kadınlar erkeklere oranla daha düşük ücretle güvencesiz çalışmaya mahkumdur.
• 20 Temmuz 2016’dan bu yana yaşanan OHAL ile birlikte daha da ağırlaşan bir baskı dönemini yaşıyoruz. Bir yere imza atmaktan tutun bir basın açıklaması yapmaya, meydanlara çıkmaya kadar her türlü hak aramanın zorlaştırıldığı bir siyasal iklim var. Ve biz DİSK olarak hep şunu söylüyoruz: “Demokrasi işçinin ekmeğidir. Demokrasinin olmadığı yerde emeğin hakları olmaz.”
• Tüm öncelikler çalışanların değil, patronların istekleri üzerinden şekilleniyor. Bunu TOBB Başkanı Rıfat Bey (Rıfat Hisarcıklıoğlu) çok açık söyledi: “İşçi sağlığı ve iş güvenliği alanı çok maliyetliydi, hükümetten bazı düzenlemeler istedik, yaptılar. İş davalarının yüzde 99’unu işçiler kazanıyordu, bu bize çok büyük bir yük getiriyordu, hükümetten istedik, aracılık sistemini getirdi” dedi. Aslında sermaye temsilcilerinin söyledikleri, durumu açık bir biçimde ifade ediyor.
Türk-İş Genel Başkanı Ergün Atalay da 15 milyon çalışanın olduğu bir ülkede 1 milyon 600 bin kişinin sendikalı olduğunu ve taşeron işçilik sisteminin iş cinayetlerini artırdığını ve kar hırsının işçi hayatının önüne geçtiğini söylemiş.
Cumhurbaşkanı Adaylarına İşçi Soruları
• İşçilerin büyük bir çoğunluğu neden sendikalı değil?
• Son dönemde sendikalaşmada gerilemenin gerekçeleri nedir? Grev başta olmak üzere en temel sendikal haklar neden kullanılamaz hale geldi?
• Bir taraftan teknolojinin yol açtığı bir dizi olumlu gelişme varken 18.inci yüzyıl koşullarını aratmayan çalıştırma biçimleri neden çok yaygın?
• Merdiven altı atölyelerde, inşaatlarda, madenlerde bu kadar çok ölümün olmasının nedeni ne?
• Soma’da yerin yedi kat dibinde 301 maden işçisi taşeron düzenine kurban verildi. Ancak Türkiye’de Soma katliamının 6-7 katı büyüklüğünde işçi ölümleri devam ediyor. Neden önlem alınmıyor?
• Asgari ücret neredeyse ortalama ücret haline geldi. Milli gelir artışı olmasına karşılık işçilerin gelirleri neden yüzde 30 değer kaybetti?
• Çalışma yaşamında kadın işçiler erkeklerden daha düşük ücretle daha güvencesiz biçimde evden yarı ya da kısmi zamanlı çalışmaya neden mahkum edildi?
• İşçilerin yüzde 54’ü ay sonunu neden zorlukla getiriyor?
• İşçilerin yüzde 18’i neden sigortasız çalıştırılıyor?
• Türkiye’de çalışma süreleri OECD ve AB ortalamasına göre neden yüksek?
• İşçilerin dörtte biri neden hiç yıllık izin kullanmıyor?
• TÜİK’nin bildirişine göre Türkiye genelinde 15 ve daha yukarı yaştakilerde işsiz sayısı %11. Genç nüfusta (15-24 yaş) işsizlik oranı %20’yi geçiyor. İşsizliği azaltmak için politikalarız ne?
• Satılan şeker fabrikalarının iş güvenliği ne olacak?