İzmir’in işgali, küresel güçlerin masasında kararlaştırıldı.
Paris, 2 Mayıs… işgalinin gizli pazarlığı…
Masada Yüksek Konsey’in üç üyesi. İngiliz Başbakanı Loyd George, Fransız Başbakanı Clemenceau ve Amerika Cumhurbaşkanı Wilson.
İlk teklif, İngiliz Başbakanı’ndan geldi:
“Anadolu işgili başlasın, İzmir Yunanlılara verilsin…”
Anlaştılar…
Gemilere bindirildi Yunan askeri, Atina’dan, Pire’den İzmir’e doğru.
Analar, babalar ve komünistler bildiri dağıttılar limanda askerlere:
“Emperyalistlerin uşaklığını yapma, Anadolu’ya gitme kardeşini öldürme…”
Aynı bildirileri, İzmir’e yola çıkmış gemelirde, partili bazı komünist askerler de dağıttı.
Yakalandılar… Daha yolda, güvertelerde, kurulan darağaçlarında idam edildiler gepe genç.
“Eğitim zaiyatı” dediler asılanlara, sonradan…
***
15 Mayıs… Körfezde Amerikan, İngiliz, Fransız ve Yunan gemileri.
Yunan Efsun Alayı, sabah saatlerinde Kordon’a girdi.
O günün Yeni İstanbul Yayını istiklal Harbi Gazetesi’nde üst başlık:
“Halk sessiz ve üzgün seyretti…”
Ana başlık:
“İzmir dün işgal edildi…”
* * *
Oysa işbirlikçi hükümetin Harbiye Nazırı Şakir Paşa, “Bu gibi şaiyalara ehemmiyet vermeyin” diyordu, telgrafında…
Gazetecilerin soruları karşısında İzmir Valisi Kambur İsmet geri kalır mı?
“…Bu dakikaya kadar, devletimizin menfaatlerine aykırı Avrupa’ca hiçbir karar olmadığı gibi, zuhur edecek kararın aksi olacağına dair de emare mevcut değildir. Bilakis memnuniyeti mucip, bir çok emareler vardır. Bazı kötü niyetliler, İzmir’in Yunanlılar tarafından işgal edileceği tarzında şaiyalar çıkarmışlar. Tekzip olunur…”
Kolordu Komutanı ali Nadir Paşa’nın, emrindeki birliklere gönderdiği talimata bakar mısınız:
“…İzmir bugün öğleden sonra, itilaf devletleri kıtaları tarafından işgal edilecektir. Toplar ve diğer her türlü harp malzemesi, bu kıtalara teslim edilecektir..
Bu bölgelerdeki kumatanlar, subaylar ve erler bu bölge dışında ve gerilerinde toplanacaklar, kolorduca verilecek emirlere göre hareket eyleyeceklerdir. Bu işgal esnasında katiyen karşı konmayacak, işgale gelecek itilaf müfrezelerine gereken kolaylıklar gösterilecektir…”
Kolaylık ne kelime?
Gazeteci Hasan Tahsin’di, nasıl dayanırdı işgale, teslimiyete?
Çekti tabancısını, sıktı kurşunu Kordon’da.
Arnavut kaldırımlarında bir panik, bir panik…
Çil yavrusu gibi dağıldılar.
Mavi beyaz giysili, elleri çikeçkli Rum kızlarının şarkıları arasında ilerleyen Efzun alayının sancaktarı yıkıldı yere.
Koca alay darmadağın oldu, Kordon’da denize düştü palikaryalardan bir kaçı.
Kurşunları bitmiş tek bir adam olduğunu anlaşılınca, işgal süngüleri ardı ardına parladı.
Parçalandı özgür bedeni, kan içinde kaldı. İşgale karşı ilk kurşun, ilk şehitti Tahsin…
* * *
15 Mayıs işgali, emperyalizmin Anadolu’yu paylaşım planıdır.
9 Eylül ise salt İzmir’in değil, bir ulusun kurtuluşu, bir ülkenin doğuşu, emperyalizmin bozgunu ve yeryüzünde ulusal kurtuluş mücadelelerinin başlama vuruşudur. Kendi varlığı, bağımsızlığı ve özgürlüğü için yola çıkan ulusun, Mustafa Kemal’in gösterdiği hedef doğrultusunda kurtuluşla taçlandırdığı bir tarihtir.
Bir yanıyla İzmir Türkiye, Türkiye İzmir’dir…