Sa Pa (Sapa), Kuzeybatı Vietnam’da Lao Cai eyaletinde, Hanoi’den 376 km mesafede yer alan bir dağ kasabasıdır. Himalayalar’ın doğu ucunda, Hoang Lien Son dağ silsilesinin içinde yer alan Vietnam’ın en yüksek dağı olan 3143 metre yüksekliğindeki Fan Si Pan’ın eteklerinde yerleşmiştir. 1200-1800 metre rakımda yerleşmiş olan ve Hanoi’nin yaylaları olarak da adlandırılan Sa Pa bölgesi, Fransız koloni döneminde yöneticiler tarafından yazlık olarak kullanılmış. 1993’de resmen turist destinasyonu olarak tanıtılmadan önce turistler tarafından pek bilinmiyormuş. Zengin fauna ve florasıyla Hoang Lien Dağları ve Milli Parkı, Fan Si Pan Tepesi, Ham Rong (Ejder ağzı) Dağı, Gümüş şelale, Rattan köprü, Ta Phin Mağarası, Ta Phin taş kilise ile manastırı gibi turistik noktalarıyla ve bölgede yaşayan çok renkli etnik azınlık gruplarıyla turizm merkezi haline gelmiş. Sa Pa’da, HMong ve Dao’lar başta olmak üzere Kinh, Tay, Day, Xa Pho’larla birlikte kendi kültürel kimliklerini iyi korumuş altı etnik azınlık grup yaşar.
En sıcak ve yağışlı aylar temmuz- ağustos, en soğuk aylar aralık-ocak olup, gün içinde sabahları serin, öğleyin güneşli, öğleden sonra bulutlu, gece soğuk olarak adeta dört mevsim yaşanır. Mart-mayıs ayları ziyaret için en uygun zamandır.
Sa Pa’ya, Hanoi’den arabayla 5 saat, otobüsle 7 saat civarında süren yolculukla ulaşılabilir. Ya da 9 saat süren tren yolculuğu ile Çin sınırında yer alan Lao Cai’ye gelerek, buradan minibüs veya otobüsle yapılacak 1 saat yolculukla Sa Pa’ya ulaşılabilir. Etrafı yemyeşil, sisli, dar, virajlı dağ yollarında ilerlerken, bambu ve muz ağaçlarını, yol kenarlarında kadınların pirinç ektiği, erkeklerin mandalarla sürdüğü pirinç tarlalarını görürsünüz. Bölgenin topografik yapısı elverişli olmadığından ve ekonomi yeterli olmadığından, teraslar şeklinde manuel tarım yapılır. Tarlalar su mandaları ile işlendiğinden, tarımla ilgilenen aileler için manda en önemli unsurdur.
Etnik azınlıkların ve daha çok Hmong’ların yaşadığı bu dağlık araziler, çok renkli kültür mozaiği barındırır. Hmong’lar, Miao insanlarının alt grubu olup Vietnam’daki en büyük etnik azınlıktır. Kıyafetlerin detayları, kullandıkları renkler ve kültürel farklılıklarına göre siyah, beyaz, mavi, çiçek Hmong gibi farklı alt gruplara ayrılır. Bac Ha’da çiçek Hmonglar, Sapa’da siyah Hmonglar daha çok bulunur. Siyah Hmonglar, Sapa dağlık bölgesinde Tha Pi komününde yaşar. Pirinç ve kakule yetiştirir, yakındaki ormanlardan ağaç ve orkide toplar, bazı kadınlar el ürünlerini Sapa’da turistlere satar. Siyah Hmonglar, kolları işlemeli bir ceket, kuşak, önlük, bacak sargısından oluşan koyu indigo boyalı kıyafet giyer. Çiçek Hmonglar, boncuklu saçaklı, çok parlak renkli işlemeli geleneksel kostümü ile bilinir. Gümüş kolye ve taçlar takarlar.
Kırmızı Dao (Dzao)’lar, Hmong’lardan sonra ikinci büyük etnik azınlık gruptur. Kadınlar beş temel rengi kullanır, ama her zaman kırmızı giymelidirler. Kıyafetleri, gömlek, pantolon, kemer, gümüş takı ve başörtüsünü içerir. Dao kadınlarının elbiseleri uzundur ve kırmızı püsküllerle süslenmiştir. Kırmızı başlık ile boyunlarında püskül ve uzun gümüş kolyeler takarlar.
Giay kadınları ise genellikle sağ kolun altında düğmeler içeren parlak renkli, manşetli ve yakalı beş panelli bluz giyer. Renkli kareli başörtüsü takar, gevşek indigo pantolon giyer.
Sa Pa’nın merkezindeki Cau May Caddesi üzerinde kafeler, restoranlar, kışlık ve spor kıyafetlerin, Northface, Columbia gibi markaların çok çeşitli ürünlerinin satıldığı dükkanlar sıralanır. Bu ürünleri gayet uygun fiyatlarda bulabilirsiniz. Kafe-restoranlardan birinde mola verip, caz müziği eşliğinde yerli Dalat şarabını tadabilirsiniz. Vietnam usulü pirinç kağıdında karidesli pancake, Lotus çekirdeği ve lime yapraklı tavuk çorbası, pirinç noodle, ızgara Cha ca balığı gibi lezzetleri tadabilirsiniz. Cadde üzerinde yürürken geleneksel giysili satıcı kadınlar peşinizden ayrılmaz. Fotoğraf çekmenize, ancak bir şey satın alırsanız izin verirler. Satmak için çok ısrarcı olduklarından, almak istemediğiniz ürünler için net konuşmak iyi olur. Çocuklarının fotoğraflarını çekmenizden rahatsız olmazlar. Phan Xi Pang Caddesi üzerindeki el ürünleri pazarına uğrayıp, Hmong ve kırmızı başlıklı Red Dao kadın satıcılarla neşeli pazarlıklar ve alışveriş yapabilirsiniz.
Pazarın karşı tarafında, Ham Rong Caddesi ile Pham Xuan Huan Caddesi arasında, 1930 tarihli Notre Dame katedrali yer alır. Sapa Gölü buradan 5 dakika yürüme mesafesindedir. Sabah saatlerinde sisin çevrelediği göl, yemyeşil dağların fonunda, ağaçların ve binaların yansımalarıyla, Sapa’ya hüzünlü, romantik, dingin bir görünüm verir. Ayrıca, merkezde Sa Pa müzesi ziyaret edilebilir, teleferikle Fan Si Pan’a çıkılabilir.
Phan Si Fang Caddesini izleyerek gidebileceğiniz, 2 km mesafedeki Cat Cat köyü, Fan Si Pan zirvesinin eteğindeki derin vadinin dibine yakın bir yerde kurulmuştur. Siyah Hmongların yaşadığı bu köye, anayoldan ayrılan, iki tarafında küçük dükkanların sıralandığı taş merdivenlerden oluşan yoldan gidilir.
Pirinç terasları arasından aşağıya doğru inilen basamaklarda sokak satıcıları pek bulunmuyor ve dükkanlardaki satıcılar ısrarcı değil, çok nazik tavırlı insanlar. Aşağıda, çiçeklerle Cat Cat yazılı bir seyir tepesi, dar vadinin yamaçlarında sıralanmış evler ve tepelere tırmanan merdivenler görülür. Kenarında bambu ağaçları sıralanan taş merdivenli yoldan aşağıya inince, bambulardan yürüme yolu yapılmış bir gölet, çevresinde bambu direkler, evlerle hoş bir manzara oluşturan alandan geçilir. Aşağıya doğru inmeye devam edince, vadinin dibinde, ufak şelaleler oluşturan nehrin kıyısında kurulmuş köyün, tahta köprü ve arka tarafında sıralanan su değirmenleriyle görüntüsü, bir masal kitabının sayfasından fırlamış gibi görünür. Nehir kıyısına kadar inip, köyün merkezinde yer alan, iki tarafı asma saksı çiçekleriyle süslenmiş tahta Si köprüsünden geçerek, karşı taraftaki merdivenlerden bu kez yukarıya doğru çıkmaya başlarsınız. Vadinin dibinde uzanan nehrin kıyısında üç katlı ahşap şirin bir kafe gözünüze çarpar. Patikadan yukarıya doğru yürümeye devam edince köyün sonundaki kırmızı renkli Cat Cat köprüsüne ulaşırsınız.
Sapa’nın güneydoğusunda uzanan vadide, Hmong, Dao ve Giay azınlıklarının yaşadığı Lao Chai ve Ta Van köyleri yer alır. Sa Pa’dan, Lao Chai’ye giderken yol üzerindeki manzara terasında mola vererek, sisli fonda uzanan pirinç terasları, uzakta akan nehir ve köylerle bezeli yemyeşil vadi manzarasını izleyebilirsiniz. Manzara terasında yerdeki sergilerde elişi örneklerini satan kocaman halka küpeli, renkli veya siyah başlıklı, geleneksel giysili yerli kadınları ve çocuklarını görebilirsiniz. Sa Pa’dan 5 km sonra yol ayrımında aracınızdan inerek, pirinç teraslarının arasında aşağıya doğru inen patika yoldan 800 metre mesafedeki Lao Chai köyüne doğru yürüyebilirsiniz. Burada yerel el işi örnekleri, çantalar, dokumalar taşıyan satıcı kadınlar etrafınızı sarar; bazıları sırtında sepet, bazıları çocuklarını taşır. Bu güleryüzlü, bir şeyler satmaya kararlı sevimli kadınlar sizinle konuşmaya çalışarak köye kadar yanınızda yürür. Pirinç teraslarını, dağınık yerleşimli kulübeleri, otlayan mandaları izleyerek köyün merkezine iner, köy kahvesinde mola verebilirsiniz.
Burada daha çok Hmong ve kırmızı Dao insanlarını görürsünüz. Lao Chai’den yürümeye devam ederek 2.5 km mesafedeki Ta Van köyüne gidebilirsiniz. Yol üzerinde, kayadan oyulmuş Hmong kadın büstünü, tezgahlarında anason, tarçın satan, tütsü yapan Hmong ve Giay kadınlarını görürsünüz. Giay etnik grubunun yaşadığı Ta Van köyünde ilkokulun önünden geçip, nehre doğru yürürken yol üzerinde bir evin önündeki kafeste Tepeli Arap bülbüllerini görebilirsiniz. Aile evi müzesinin kapısının karşısında satılan şeker kamışı suyundan tadabilirsiniz. Hemen yakındaki asma köprüden nehrin karşısına geçip eski su değirmenini fotoğraflayabilirsiniz.
Bölgede yaşayan etnik grupları bir arada görebileceğiniz yerlerden biri Bac Ha pazarıdır. Sa Pa’ya 100 km mesafedeki Bac Ha’da bölgenin en büyük yerel pazarı kurulur ve çevrede yaşayan Hmong, Dao, Tay, Giay gibi çeşitli etnik gruplar buraya akın eder. Bac Ha pazarı, bölgenin en önemli etkinliğidir, 20-30 yıl önce Hmonglar atlarla 4-5 saat yol alarak bu pazara giderlermiş. Haftada bir kez pazar günleri kurulan pazar alanı aynı zamanda insanlar için buluşma, görüşme yeri, sosyal etkinlik ortamıdır. Bac Ha sokaklarında, çevredeki dağlardan gelen çeşitli etnik gruplara mensup, çok renkli yerel giysili, sırtlarına sepetleri, kovaları sırt çantası gibi bağlamış, bazıları çocuklarını sırtlamış pazara giden kadınları görebilirsiniz. Bir bölümünde sebze, meyve, balık, et, canlı hayvan satılan pazarda, yerel dokuma örnekleri, el işleri, örtüler, çantalar, resimler, takılar, biblolar, magnet, anahtarlık gibi hediyelikler daha geniş bir alana yayılmıştır. Burada her tür hediyelik eşyayı uygun fiyatlarda bulabilirsiniz. Pazarı dolaşırken, kırmızı, mavi, yeşil, mor, turuncu, sarı renkleri taşıyan, süslü başlıklı, geniş büyük kolyeli, dizden ayak bileğine kadar uzanan renkli aksesuarlı, yerel giysili kadınlar ve yerli satıcılar adeta fotoğraf cenneti oluşturur. Fakat çoğu fotoğrafının çekilmesinden hoşlanmaz. O nedenle fotoğraf çekmeden önce gülümseyerek nazikçe izin istemek, ısrarcı olmamak veya uzaktan çekmek uygun olur.
Sa Pa’ya 37 km mesafedeki Lao Cai, Çin’de en fazla etnik grubun yaşadığı Yunnan eyaletinin sınırında yer alır. Sa Pa, doğal güzelliklerini ve etnik gruplarını tanımak isteyenlerin yanı sıra Yunnan bölgesine devam edecek gezginler için de keyifli bir durak noktasıdır.
