Tekel işçilerinin iki aydan uzun süren ve Danıştay’ın aldığı bir kararla şimdilik ertelenen hak arama mücadelesi, bir kez daha dikkatleri özelleştirilen sigara fabrikalarına çevirdi. Bu nedenle tütün bitkisini tanıtmak ve bu bitkinin sigaraya nasıl dönüştüğünü sizlere anlatmanın tam zamanıdır diye düşündüm.
Türkiye’de şu an, yabancı ortaklı şirketlerin egemen olduğu bir tütün pazarı vardır. Sigara tüketicilerin çok rağbet ettiği Amerikan harmanından sarılmış sigaralar, bu şirketlerce üretilip satılmaktadır.
Üretim yolculuğundaki tütünler
Sigara yapımında ağırlıklı olarak üç tür tütün kullanılmaktadır. Altın sarısı ve iri yapraklı olan Virginia tütünü, bacalı kurutmada kazandığı sarı-turuncu renk nedeniyle «parlak tütün” diye de bilinmektedir.
Burley tütünü, Virginia’ya göre daha açık yeşildir. Kurutulduktan sonra kahverengi renk alır ve neredeyse hiç şeker içermez. Oryantal (şark) tütün ise, tütün türleri arasında en küçük ve en dayanıklı olandır. Ülkemizin sıcak yazını pek sever.
İklim koşulları ve ekim yoğunluğunun yüksek oluşu özel bir hoş koku yaratır ve güneşte kurutma yöntemi bu hoş kokuyu daha da mükemmelleştirir. Geleneksel Türk sigaraları işte bu hoş kokuyu taşımaktadır.
Amerikan harmanında Türk tütünü
Bu tütün tiplerinden, şirketlerin AR-GE laboratuvarlarında çeşitli oranlarda karıştırılması sonucu, değişik sigara harmanları elde edilmektedir. Türk tütününün belli oranda kullanılması düşüncesi, vaktiyle devlet tarafından uygulanmak istenmiş; ancak Amerikan harmanı sigaraya alışan Türk tüketicisinin damak tadı bu değişikliğe uyum sağlamayıp satışları ve vergi gelirini düşürünce, bu uygulamadan vazgeçilmişti. Halen Türk tütünü, Amerikan harmanlı sigaralarda belli oranda yer almaktadır.
Dünyanın pek çok noktasından derecelerine ve «grad” denilen yaprak kalitelerine göre satın alınan tütünler, sigara fabrikalarında istenen nem oranlarında harmanlanır ve tütüne çeşitli kokular ilave edilir. Harmanlanan bu tütünler, sigara üretim makinelerine vakumlu boru taşıma sistemleri ile gelip sigara kâğıdına gönderilir. Sigara kâğıdı, üretim makinelerinin geniş makaralarından sağlanarak uzun bir sigara çubuğu elde edilir ve gerekli uzunluklarda otomatik bıçaklar yardımıyla kesilir.
Sigara içim keyfi ve kolaylığı sağlayan sigara filtreleri de fabrikalarda büyük selüloz yapraklı balyaların sıkıştırılıp etrafının filtre kâğıdı ile sarılması ile elde edilir. Tüketicinin keyfine göre çeşitli boylarda kesilen bu filtreler, az önce bahsettiğimiz sigara çubuklarının uçlarına markalarına göre eklenip yapıştırılır ve sonrasında sigaralar paketlenir. Böylece kolay bir nefeste tüketilen bir sigaranın üretim yolculuğu tamamlanmış olur.
Sektördeki zorlu hak mücadelesi
İşte son yıllarda devletin üretiminden çekildiği bir ticari bir ürünün özlü hikâyesi. Keyifle sigarasından nefes çekenlere, bu sektörün şimdilerde hak mücadelesi yapan emekçilerini, hiç değilse arada sırada anımsamaları temennisiyle…