Tolere kelimesi Türk Dil Kurumu Sözlüğü’ne göre “hoş görmek, kaldırmak, katlanmak, tahammül etmek” anlamlarındaki tolere etmek birleşik fiilinde geçmektedir (1). Tıpkı “Ben bu cümleleri tolere ettikçe daha da fazlasını söylüyor.” ifadesinde örneklendirildiği gibi.
*
Yaşam her zaman beklediğimiz doğrultuda ilerlemiyor. Bazen kendimizi hiç istemediğimiz durumların içinde bulabiliyoruz. Planlamadığımız, ihtimali dahi aklımıza gelmeyen gelişmeler olabiliyor.
Pandemi de bunlardan biri. Tolerasyon konusunda kendimizi sorguladığımız, sınırlarımızı zorladığımız bir süreçten geçiyoruz uzun süredir. Günlerce evlerine gidemeyen sağlık çalışanlarından, aylarca dükkanını açamayan iş yeri sahiplerinden ve bu iş yerleri açılamadığı için işsiz kalan personelden tutun da sokağa çıkma yasağı sebebiyle parkta oynayamamış çocuklara kadar. Hepimiz.
İstanbul’da bir üniversitede okumaya hak kazanan öğrenci; öğretmenlerini, sınıf arkadaşlarını hatta İstanbul’u bile görmeden tamamlıyor ilk senesini. Hayallerini katlayıp yastığının altına saklıyor, en yakın zamanda tekrar çıkarmak üzere. Tolere ediyor maruz kaldıklarını. Ne vakit işe dönebileceğini bilmeyen çalışan, dinleyicileriyle yeniden buluşmayı bekleyen müzisyen, büyük isimli büyük sanal sitelere kaydolamadığı için elinde kalan yaseminleri, papatyaları henüz tazelerken yoldan geçenlere hediye eden çiçekçi… Birçok alanda pek çok durumu, süreci, an’ı tolere etmeye çalıştık, çalışıyoruz. Hepimiz, hâlâ.
“Hoş görmek, kaldırmak, katlanmak, tahammül etmek…”
Sanki kelimenin anlamını değil de şiddeti gittikçe artan, zorlaşan hatta imkansızlaşan bir dönüşümün, belki de yok oluşun hikayesini anlatıyor gibi görünüyor ardı sıra yazılan bu sözcükler bana. Hoş görmekten tahammül etmeye ve daha da sonrasına uzanan bir yolun hikayesini…
Bahsi geçen yol, yukarıda örneklendirdiğim gibi amaç odaklı oluşan, süresi belirsiz bekleyişle de ilerleyebilir; hoş görmenin yokuşa sürdüğü zorlukla mücadele ederek de. Benzini tükenmiş bir arabada vitesi boşa almak sizi ne kadar götürür bilemeyebilirsiniz, ancak uçurumla karşılaştığınızda frenlerin çalıştığından kesinlikle emin olmanız gerekir. Bazı anlar tolere edilemez.
*
“Hoş görmek” neredeyse her toplumda olumlanan bir özelliktir. Yine de bir olayla, durumla ilk karşılaşmanızda -çoğunlukla- düşünür, değerlendirir ve hoş görüp görmeyeceğinize karar verirsiniz. İlerleyen zamanlarda benzer konular ilk kararınızla tutarlı tepkiler doğurur. Bir süre sonra verdiğiniz tepkiler otomatikleşir. Kendinizi doğrulamak, en kestirme yoldan sonuca ulaşmak amacıyla ve istemsizce.
Tolere ettiğiniz durum A kümesi olsun. İçinde p, q, r, s elemanları var. İkinci karşılaştığınız B kümesinde ise p, q, r, s, t. Aradaki tek fark t elemanı. Otomatik gelişen tepki, 5 tanesinden 4’ünü kabul ettiğinize göre tekrar onaylamakta sakınca görmemenize sebep olabilir.
Hoş görmek, kaldırmak, katlanmak, tahammül etmek ve “t”.
Tüm dünya insanlarıyla birlik olup ortak hedef doğrultusunda hareket etmeyi, katlanmaya çalışmayı, tahammül etmek zor olsa da vazgeçmemeyi temsil eden A kümesi ve nihayet yakın dönemde çabaların sonuçları alınmaya başlamışken ortaya çıkan “t”. O kalabalıkta, kargaşada dikkatinizi bile çekmeyen ya da doğru yöne bakıyorsanız var gücünüzle fren pedalına basmanızı zorunlu kılan…
Bazen zaman (Time), bazen Test, bazen ikisinden de fazlası:
– Rektörü protesto eden öğrencilerin kredi ve bursları kesildi.
– Müzikle ilgili saat sınırlaması için: “Kusura bakmasınlar, gece kimsenin kimseyi rahatsız etmeye hakkı yok.” denildi.
– Maçka Parkı’nda doktorun boğazını kesen saldırgan adli kontrolle serbest bırakıldı.
– Gençlik kolları başkan yardımcısının “Şeriatı ilan edeceğimiz günler yakındır.” sözü ‘ifade özgürlüğü’ sayıldı.
– Taştaki “Yaşım 12, adım A. Tecavüz ediliyorum, lütfen yardım edin.” yazısı gerçek çıktı.
– 2021 Mayıs ayında erkekler tarafından 17 kadın öldürüldü, 20 kadın şüpheli şekilde ölü bulundu. (2)
– Pandemide artan kadına şiddetin ‘tolere edilebilir’ düzeyde olduğunu söyleyen Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanı, artışı Survive duygusunun oluşturduğu strese bağladı. (3)
– Kadınlar en çok evlerinde öldürüldü!
