Habercilik, özellikle kitle iletişim araçlarının kullanımının artmasıyla, modern dünyada son derece önemli bir yere sahip bir meslektir. Tarihte birçok kişi haberciliği kullanmıştır. Günümüzde de kullanmaya devam etmektedir. Habercilik sayesinde gerçek olan bir şey gerçek değilmiş gibi; gerçek olmayan bir şey gerçekmiş gibi; gerçek olan bir şey de olduğundan daha abartılı bir biçimde insanlara anlatılabilir. Bu bakımdan, tarihte birçok başarılı propaganda örneği vardır. Nazi Rejiminin yaptığı propaganda en bilindik örneklerden biridir. Nazi Almanyası’nda bu görev için bir bakanlık bile kurulmuştur. Halkı Aydınlatma ve Propaganda Bakanlığı görevini yapan Joseph Goebbels bu konuda epey başarılı olmuştur. O kadar başarılı olmuştur ki Sovyetler karşısında orduları yenilgiye uğrayan Almanlar hâlâ savaşta üstün olduklarını zannedebilmişlerdi. Halk başarılı bir şekilde kandırılmıştı. Milli Mücadele döneminde de İtilaf devletleri halkımızın direncini kırmak için propaganda yöntemleri kullanmıştır. İstanbul’daki hainler vasıtasıyla halkın dini duyguları kullanılarak Kuvay-ı Milliye’ye destek vermemeleri istenmiştir. Ankara Hükümeti ise buna karşılık vatansever din adamlarımız vasıtasıyla karşı propaganda yapmıştır. Fetvalar dışında da bir propaganda savaşı yaşanmıştır. Gazeteler üzerinden yaşanan bu savaşta Ankara Hükümetinin neferliğini yapanların başında Yunus Nadi geliyordu. Yunus Nadi, İstanbul’da çıkarmaya başladığı Yeni Gün gazetesi ile açıkça Milli Mücadele’ye destek vermiştir. İstanbul’un İşgali’nden sonra gazetesi İngilizler tarafından kapatılan Yunus Nadi, Ankara’ya gelerek Anadolu’da Yeni Gün adlı gazeteyi çıkarmıştır. (1) Milli Mücadele sonrası da Atatürk’ün her zaman yanında duran Yunus Nadi çıkardığı ve günümüzde de yayın hayatına devam eden Cumhuriyet Gazetesi ile Atatürk’ün politikalarının en büyük destekçilerinden biri olmuştur. Halka Atatürk’ün fikirlerini anlatan, rejimin propaganda işlerini yapan Yunus Nadi tanınması gereken bir isimdir. Bu yazımda da onun bu mücadelesini ve özellikle de Milli Mücadele dönemindeki emeklerini anlatmaya çalışacağım.
1879 yılında Fethiye’de doğan Yunus Nadi, Rodos’ta Süleymaniye Medresesi’nde okudu. Daha sonra İstanbul’a dönüp eğitim hayatına Galatasaray Sultanisi ve İstanbul Hukuk Mektebi’nde devam etti. 1901yılında Sultan İkinci Abdülhamit’e karşı dernek kurmak suçlamasıyla tutuklandı. Önce Midilli, daha sonra Fethiye’de mahkûmiyet hayatını yaşadı. İkinci Meşrutiyet’in ilan edilmesinden sonra İstanbul’a gitti. Öğrencilik yıllarında başlamış olduğu gazetecilik hayatına bu dönemde devam etti. 1910 yılında ise Selanik’te çıkan Rumeli Gazetesinin başyazarı oldu. Balkan Savaşı ile İstanbul’a geri döndü. Aydın Mebusu olarak Meclis-i Mebusan’da görev aldı. İkinci Balkan Savaşı sırasında İttihat ve Terakki kendisine Edirne’yi kurtarmamız için kamuoyu oluşturma görevini verdi. Yunus Nadi bu görevi başarı ile tamamladı. 1912 yılında İkinci Balkan Savaşı’nın bitmesi ile Sofya Ateşeliği görevine getirilen Mustafa Kemal Bey memleket ve dünya ile ilgili yazılarını Yunus Nadi’ye gönderdi. Yunus Nadi bu yazılarını Tasvir-i Efkar gazetesinde yayınladı. Yunus Nadi’nin Atatürk ile ilgili bir başka olayı da Çanakkale Savaşı’nda yine aynı gazetede Mustafa Kemal Bey’in resmini yayınladı. Bu Atatürk’ün İstanbul basınında yayınlanan ilk resmi oldu. (2)
Birinci Dünya Savaşı’nın sonuna doğru Yunus Nadi, Eylül 1918’de Yeni Gün adlı gazeteyi İstanbul’da çıkarmaya başlamıştır. (3) Bu dönemde Anadolu’daki Milli Mücadeleyi açıkça destekledi. Bu yüzden Sultan Vahdettin ve İngilizlerin yoğun baskısıyla karşılaştı. 1920 yılında İstanbul işgal edilince gazetesi işgalci İngilizler tarafından kapatıldı. Yunus Nadi de Ankara’ya gitti. (4) Bu dönemde farklı bakış açılarına sahip pek çok insan, vatanın kurtarılması, ülkenin işgalcilerden temizlenmesi konusunda ortak paydada buluştu. Milli Mücadeleye destek veren gazeteler ise bu konuda bütün imkânsızlıklara rağmen bu ülkü uğruna mücadele etmişlerdir. Yunus Nadi’nin İstanbul’da kapatılan Yeni Gün gazetesi ise Ankara’da Anadolu’da Yeni Gün adıyla çıkmaya başlamıştır. Ankara Hükümeti’nin yarı resmi sözcülüğünü yapan Anadolu’da Yeni Gün gazetesi de Milli Mücadele’ye destek veren gazetelerin başında gelir. (5) Bu dönemde Yunus Nadi’nin bir diğer önemli hizmeti ise Anadolu Ajansı’nın kurulması olmuştur. Türkiye Cumhuriyeti’nin resmi ajansı olan Anadolu Ajansı 1920’nin 6 Nisan’ında Mustafa Kemal Paşa’nın talimatı ile Halide Edip Hanım ve Yunus Nadi Bey tarafından kurulmuştur. Kuruluşundaki amaç Milli Mücadele ile ilgili haberleri halka duyurmak olmuştur. (6) 1920 yılında Gazi Meclis’e İzmir mebusu olarak giren Yunus Nadi, Birinci İnönü Muharebesinden sonra toplanan Londra Konferansında Ankara Hükümetini temsil eden heyette yer aldı. (7) Gazete daha sonra Sakarya Savaşı’nda Kayseri’ye taşınmıştır. Yunus Nadi, Sakarya Savaşı’nın zaferle sonuçlanmasından sonra tekrar Ankara’ya dönmüştür. (8) Şükrü Kaya’nın belirttiğine göre Mustafa Kemal Paşa, Anadolu’da Yeni Gün ‘ü okumadan yatmaz ve bazen makaleler basılmadan telefondan onları dinlermiş. (9) Milli Mücadele’nin propagandasında büyük rol oynayan Yunus Nadi’nin Milli Mücadelemize hizmetleri büyüktür. Yunus Nadi’yi önemli kılan başka şeyse Kurtuluş Savaşı sırasında Ankara Hükümeti ve Sovyet Hükümeti’nin yakınlaşması sonucu Mustafa Kemal Paşa’nın talimatı ile kurulan Türkiye Komünist Fırkası’nın kurucuları arasında yer almış olmasıdır. Yeni Gün gazetesi de Fırkanın yayın organı olarak yayınlandı. (10) 29 Ekim 1923 günü Gazi Meclis’te Cumhuriyetin kurulduğunu belirten anayasa değişikliğini meclis kürsüsünden okuyan kişi de Anayasa Komisyonu Başkanı sıfatıyla Yunus Nadi’dir. (11)
Cumhuriyetin ilan edilmesinden sonra rejimi ve Atatürk’ün fikirlerini savunması amacıyla Cumhuriyet gazetesi yayın hayatına başladı. Atatürk’ün teklifi üzerine Hâkimiyet-i Milliye ve Yeni Gün gazeteleri birleştirilerek Cumhuriyet gazetesi kuruldu. Yunus Nadi gazetenin ortaklarından biri ve başyazarı oldu. İlerleyen yıllarda ise gazetenin tek sahibi oldu. (12) Atatürk’ün yaptığı her inkılâbın öncesinde yazdığı yazılar sayesinde kamuoyu oluşturan Yunus Nadi, Atatürkçü rejimin bir manada sözcülüğünü yapmıştır. (13) Milli Mücadele’nin gazetesiyle destek veren ilk gazetecisi olan Yunus Nadi, Cumhuriyet Döneminde de mücadeleye devam edip çeşitli konularda Atatürkçü rejimin sesi olmuştur. (14) Soyadı Kanunu’ndan sonra Abalıoğlu soyadını almıştır. Atatürk döneminin son yıllarından itibaren özellikle İkinci Dünya Savaşı’ndaki fikirleri yüzünden eleştirilen Abalıoğlu, Nazi sempatizanlığı ile suçlanmıştır. 1943 yılındaki seçimlere de aday gösterilmeyen Abalıoğlu meclis dışı kalmıştır. (15) 1945 yılında hayata veda eden Yunus Nadi Abalıoğlu yıllar önce Selanik’te tanıştığı Mustafa Kemal Atatürk ile Gazi’nin ölümüne kadar dost kalmıştır. Memleketimizin zor dönemlerinde Atatürk’ün yanında yer alarak kalemiyle propaganda yapan Yunus Nadi, Türk Gazeteciliğinin sembol isimlerinden biri olmuştur.
1-) https://tr.wikipedia.org/wiki/Yunus_Nadi_Abal%C4%B1o%C4%9Flu
2-) https://tr.wikipedia.org/wiki/Yunus_Nadi_Abal%C4%B1o%C4%9Flu
3-) Hakan Aydın, “Sakarya Savaşı’nda Anadolu’da Yeni Gün”, Selçuk İletişim, 6/2, (2013): 218.
4-) https://tr.wikipedia.org/wiki/Yunus_Nadi_Abal%C4%B1o%C4%9Flu
5-) Aydın, a.g.e., 218, 219.
6-) https://tr.wikipedia.org/wiki/Anadolu_Ajans%C4%B1
7-) https://tr.wikipedia.org/wiki/Yunus_Nadi_Abal%C4%B1o%C4%9Flu
😎 Aydın, a.g.e., 219.
9-) Kaya, Şükrü (1974) “Yunus Nadi”, Cumhuriyet 1924-1974, Konur Ertop (der.) içinde. Cumhuriyet Matbaacılık ve Gazetecilik T. A. Ş., İstanbul.’dan aktaran Aydın, a.g.e., 219.
10-) https://tr.wikipedia.org/wiki/Yunus_Nadi_Abal%C4%B1o%C4%9Flu
11-) https://tr.wikipedia.org/wiki/Yunus_Nadi_Abal%C4%B1o%C4%9Flu
12-) https://tr.wikipedia.org/wiki/Yunus_Nadi_Abal%C4%B1o%C4%9Flu
13-) Pınar Aydoğan, “Yunus Nadi ve Köycülük Düşüncesi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 73/2, (2018), 419.
14-) Aydoğan, a.g.e., 421.
15-) https://tr.wikipedia.org/wiki/Yunus_Nadi_Abal%C4%B1o%C4%9Flu
