Mahmut Makal, yepyeni bir ulusal eğitim anlayışı ile çağdaş bir ülke ve ulus yaratmak üzere İvriz Köy Enstitüsünde yetişti. Orada ant içti, gerçekleri haykıracağına. Mesleğe atıldığı gençlik yıllarında şiir ve roman yazmaya başladı. İlk romanı Bizim Köy ve onu izleyen köy yaşamının gerçeklerini anlatan romanları birbirini takip etti.
Bizim Köy, gerçekçi edebiyatın temel başvuru kitabı olup, Türkiye gerçeğini açıklığıyla anlatan bir kitap niteliğinde. Kitap romantik köy fantezilerini bir yana bıraktıracak gerçekçi saptamalar ortaya koyuyor. Makal’ın hiçbir kitabı belleklerden silinmedi çünkü yaşamın kendisini anlatmıştı.
Bizim Köy, yaşanmışlık ve tanıklıktan gelen köy anıları, kitapta övgüler, yergiler, insana dair tüm bilgiler yaşanmışlığın objektifinden yansıtılıyor.
Kitabın Ara Güler’in fotoğraflarıyla yapılan yeni baskısının önsözünü köyü ve köy hayatını çok iyi bilen Adnan Binyazar yazdı.
Yazıdan birkaç satır: “Mahmut Makal’ın Bizim Köyü, bu yıl 66 yaşını geride bıraksa da güncelliğinden bir şey yitirmedi. Bizim Köy Cumhuriyetin getirdiklerine köylü gözüyle bir bakıştır. Bürokratik koşullandırmaların nice boş olduğu Bizim Köy’ün çizdiği tablolar karşısında daha iyi anlaşılmıştır.’’
Makal, Yakup Kadri Karaosmanoğlu’nun Yaban kitabında köy yaşamına değindiği için nasıl eleştirildiğini de kitapta yer verdi.
Bizim Köy’den bir bölüm:
‘’Kendi köyümle, öğretmenlik yaptığım köyün arası on saat çeker yürüyerek. Aşağı yukarı bir günlük yol. Kara tepelerden ve kara tepelerde kararan çingi taşlardan başka kimseciklere rastlanmaz yollarda. Yılda beş altı kere bu yolu tepmek düşer bize. Eşekle gitsek ölümden beter… Yaya gitsek daha ehven…Yük olmadığı zamanlarda yaya gelirim ve on, on bir saate alırım yolu. Şubat ayında düştüm yola. Bir türlü yürümez hayvan. ‘İlerde açılır herhalde’ dedim. Biraz daha gidince büsbütün ağırlaştı. Burnu akıyor, hasta olsa gerek.’’
Makal’ın ilk kitabı Bizim Köy, Ocak 1950’de basıldı ve okuryazar halkta bomba etkisi yaptı. Bildiğiniz gibi 1950 seçim yılıydı. Bu kitap ile CHP’nin yıllardan beri sürdürdüğü sanal mutlu köylülük birden darmadağınık olmuştu. Mahmut Makal’ın evi arandı, kitaplarına el konuldu. Komünizm propagandası yapmakla suçlandı ve tutuklandı. Kitap bir anda dördüncü baskıyı yapmıştı.
Toplumsal sorunlara şiirsel bir dille değinen Bedri Rahmi Eyüboğlu, yurt dışında (Paris) keyif sürenlerle, köy sorunlarına değinen ‘’Bizim Köy’’ romanı yazarı Mahmut Makal’ı bir şiirinde şöyle anlatıyor:
“Herifçioğlu Senmişel’de koyuvermiş sakalı
Neylesin ‘’Bizim Köyü’’, nitsin Mahmut Makal’ı ….”
1930 yılında Aksaray’ın Gülağaç ilçesi Demirci kasabasında doğan Mahmut Makal, kendisiyle yapılan röportajda mezunu olduğu Köy Enstitülerini ve kapatılmasının sonuçlarını şöyle anlatıyor:
‘’Köy Enstitülerinde, insanoğlunun erdemin ve yaratıcılığının, elleriyle beyni arasında kurabileceği uyumla doğru orantılı olduğu gerçeğine uygun biçimde yetişiyordu yeni insan. Eğitimin gerçek ereği, halk kaynağını harekete geçirmek, üstündeki karanlık perdeyi yetişen çocukların eliyle kendisinin yırtıp atmasını sağlamaktır. Böyle eğitim kurumu böyle yetişmiş insan istenmiyor. Bu yüzden Atatürk’ün Türkiye’si eğitimsiz, işsiz, yönsüz-yöntemsiz idealsiz insanların, din tüccarlarının ülkesi oldu. Öğretmen yetiştirmekten bile korkuyoruz. Dünyasal, çağcıl, bilimsel ve laik bir eğitim uygulanmasına geçemeden, düşünen, konuşan, ülke sorunlarının çözümü için didinen insanı yetiştirmeden ve de bu insanlardan yana davranacak yöneticilere kavuşmadan hiçbir yere varamayız. Geriye giderek gericiliğin çıkmazına girdik. Köy Enstitüleri uygulamasının günümüz koşullarına göre işletilmesi bir seçenek olabilir.’’
10 Ağustos 2018 günü, 88 yaşında kaybettiğimiz Anadolu aydınlığı Mahmut Makal, ışığı yanında başka evrenlere doğru yola çıktı.