Bu sene, 24 Kasım’da hayatımda çok özel bir yere sahip olan Teo Grünberg Hocamın 90. yaş günü onuruna ODTÜ Felsefe Bölümü tarafından Teo Grünberg Sempozyumu düzenlendi. Dahası bu etkinliği, gerek bir akademik çalışma arkadaşı olan, gerek dostluğu ve en ufak zorlukta bile kolaylaştırıcı çözümleriyle ve yardımseverliğiyle bana katkıları olan, ayrıca beni Dağarcık Türkiye ailesiyle tanıştıran değerli dostum Cenk Özdağ ile birlikte gerçekleştirmekten büyük mutluluk duyuyorum. Bu sempozyumla başlayan ve ileride gerçekleştireceğimiz benzer buluşmalar sayesinde, Türkiye’de düşünsel dağarcığımızı geliştirebilecek pek çok etkinliği gerçekleştireceğimize gönülden inanıyorum.
Sempozyumda, katılma olanağı olanlarla birlikte pek çok değerli filozofumuzu dinleme şansını yakaladık. Başta Teo Grünberg olmak üzere, Halil Turan, Gürol Irzık, Ahmet İnam, Ali Karatay, Murat Baç, Şafak Ural, Bülent Gözkan, Hasan Ünder, Ertuğrul Turan, Erdoğan Yıldırım, Zekiye Kutlusoy, İskender Taşdelen ve David Grünberg hocalarımızın konuşmaları oldukça öğretici ve keyifliydi. Böylelikle, inanıyorum ki Teo Hocamızın güzel çalışmaları ışığında ülke olarak ona olan vefa borcumuzu bir parça ödeyebilmiş olacağız.
Teo Hocamız, bilim felsefesi, ontoloji (varlık felsefesi), epistemoloji (bilgi felsefesi), dil felsefesi ve dilbilim çalışmalarının yanı sıra mantık ve matematik ile ilgili pek çok bilimsel makale yayınlamıştır. Çalışmalarında hem yöntemsel hem de kuramsal bir önemi olan mantıkla yakından ilgilenmiştir. Üç cilt olarak basılan Sembolik Mantık El Kitabı ’nın yanı sıra Türkçe makalelerinden derlenen Felsefe ve Felsefi Mantık adlı bir kitabı ve İngilizce makalelerinden derlenen Language, Logic, and Empirical Knowledge [Dil, Mantık, ve Ampirik/Deneyimsel Bilgi ] adlı kitapları Teo Hocamızın mantık alanına eşsiz armağanlarıdır. Bir filozof ve araştırmacı olarak katkıları yalnız akademiye değil ülke geneline de yansımıştır. Bunun en önemli örneği, Milli Eğitim Bakanlığı Talim ve Terbiye Dairesi Lise Modern Mantık Reform Komisyonu üyesi olarak Mantık Reformu’na öncülük etmesidir. Mantık alanında yeni eğitimciler yetiştirerek mantık disiplinini ülke genelinde yaygınlaştırmıştır. 1990’lı yıllara kadar lise müfredatında temel ders olarak okutulan sembolik mantık ders kitabını yazmış, ayrıca bu dersi verecek olan öğretmenler yaz aylarında hizmetiçi eğitim kursları vermiştir.
Teo Hocamızın felsefe ve eğitim dünyasına halen sürmekte olan katkılarını detaylandırarak aktarmak başka bir yazının konusu olacaktır. Bu yazının kalanında mantık kavramını ve gündelik çağrışımlarını ele alacağım. Mantık, düşüncede akıl yürütmek ve çıkarsamak anlamında kullanabileceğimiz, bugün hepimizin bir biçimde aşina olduğu bir kavram. Bu kavramın kapsayıcı bir anlamda Türkçe tanımını uslamlamanın ve akıl yürütmenin yöntemleri ifade biçimleri ve bu ifade biçimlerinin sistematik bir şekilde incelenmesi olarak verebiliriz. Bu ifade tercihi kelimenin antik dünyadan başlayarak günümüze olan yolculuğunu aydınlatmada yeterli güce sahip olmayabilir. Ne var ki kavramın önemi bugün genel olarak bilim eğitiminde, özel olarak ise bilimlerin alt yapısı olan matematik eğitiminde, günümüz eğitiminde göz ardı edilmektedir. Felsefe açısından taşıdığı kavramsal kapsam, bir edim olarak uslamlamaya, diğer bir deyişle akıl yürütmeye dayalı bir çalışma ve inceleme alanı olarak sınırlandırılmakta. Ne var ki sadece matematik değil, biyoloji, fizik, kimya ve diğer tüm bilim dallarında da özellikle o bilimin dizgesel bütünlüğünü ve yöntemini kavratacak seviyede tekrar tekrar işlenmesi gerekmektedir. Mantığı belki de salt bir araç olarak görmekten bir nebze vazgeçip, hem tümdengelimli hem de tümevarımlı bilginin alt yapısını oluşturabilecek bir uslamlama biçimi olarak, mantığın önemini bir kez daha vurgulamamız gerekmektedir.
Herkese aydınlık yarınlar ve iyi yıllar dilerim…
