Özel hayatımızın en önemli parçalarından birisidir bilgisayarlar. Kendimiz ve çevremiz ile ilgili birçok şeyi hatta en özel sırlarımızı bile bilgisayarlarla paylaşıyoruz. Bilgisayarlar ve bizim aramızda geçen her şey sanki aramızda kalacakmış hissi yaratıyor değil mi? Ancak, bu fikre bu kadar da sıcak bakmamak lazım. Çünkü bilgisayar ne kadar sizin mahremiyetinizin sınırları içerisine girerse, bu durumdan fırsat sağlamak isteyen insan sayısı da o kadar da fazla olur.
Bu durumdan en güzel faydalanan firmalardan biri de Microsoft’tur. Microsoft firması kullanıcılarının mahremiyeti ve gizliliği konusunda kötü bir geçmişe sahip olduğu zaten bilinmektedir ancak Microsoft firması son vukuatı ile sınırları birazcık aşmış olabileceği mümkündür. Konuya gelecek olursam, Microsoft, Windows 10 ürünü daha beta testing evresinde iken alt sürümü kullanan kullanıcılara ‘sürekli’ olarak rahatsızlık derecesinde güncelleme yapmaları için bildirim mesajları göndermekteydi. Hatta bazı kullanıcılar onay vermemelerine rağmen otomatik olarak makinalarının ekranlarında “Windows 10 güncelleniyor” yazısı ile karşılaştıklarını bildirmişlerdir.
Bu videoda bir oyun yayıncısının hiçbir uyarı almadan bilgisayarının Windows 10’a güncellendiğini görebilirsiniz.
https://www.youtube.com/watch?v=eP31lluUDWU
Peki, neden Microsoft, Windows 10’un kullanımını bu kadar çok istiyordu?
Windows 10 işletim sistemi ‘kullanıcıya daha iyi bir hizmet sunmak’ amacı ile kullanıcılardan bilgiler toplamaktaydı. Hatta bu bilgi toplama işlemleri hiç de gizli saklı değildi, gayet normal bir şekilde kişisel veri toplamadıklarını onun yerine performans ve kullanım ile ilgili fikirler edindiklerini söylemektelerdi. Ancak bazı uzmanlara göre Windows 10 o kadar kritik veri toplamaktaydı ki bazı güvenlik uzmanları Windows 10’u direk olarak spyware olarak nitelendirdi.
Windows 10;
-
Bing’deki arama sorgularınız
-
Cortana’daki sesli aramalarınız
-
Özel e-posta yazışmalarınız
-
OneDrive’a yüklediğiniz dosyalarınız
-
Microsoft’a destek bildirileriniz
-
Hata raporları
-
Çerezlerden toplanan bilgiler
-
Üçüncü bir parti tarafından toplanan veriler
Bilgilerini ‘kullanıcının onayı’ doğrultusunda toplamaktadır.
Resim URL: http://cdn.wccftech.com/wp-content/uploads/2015/08/clippy-windows-10.jpg
Bu durum yalnızca Microsoft’un ürünü olan Windows’da değil Debian tabanlı bir Linux dağıtımı olan Ubuntu’da da karşımızca çıkmaktadır. Richard Stallman’ın yayınladığı bildiriye göre Ubuntu dağıtımının geliştirilmesi Canonical adı verilen ticari bir kurum tarafından yapılmaktaydı. Bu kurum, bir Ubuntu kullanıcısının yaptığı her aramayı kendi sunucularına göndermekteydi ve ticari amaçla kullanmaktaydı. Richard Stallman’a göre Ubuntu kullanıcı mahremiyetini hiçe saymakta olan spyware’dı. (Ubuntu’yu geliştirenler bu bildiriyi dikkate almış olacak ki 16.04 sürümünden sonra kişisel bilgilerin toplanması varsayılan kurulumda kapalı olarak gelmektedir.)
Bu sebeple hangi popüler işletim sistemini kullanırsanız kullanın birileri sürekli sizin hareketlerinizi takıp etmekte ve bundan fayda sağlamaktadır.
Resim URL: http://booklikes.com/upload/post/a/d/azure_adb7d40a3ac4e16fdbffcdeba8b677dd.jpg
Bu durumun bir önlemi var mıdır?
Her ne kadar popüler işletim sistemlerini kişisel bilgilerinizi topluyor ise, çok daha az bilinen ve sizin mahremiyetinizi önemseyen işletim sistemleri de mevcuttur. Ancak, kullanım alışkanlığını bırakamama ve yaygın kullanılan yazılım ürünlerini destekleme problemleri yüzünden bu işletim sistemleri son kullanıcılar tarafından pek tercih edilememektedir. Bu sebeple her ülkede bu konuyla alınan farklı bir politika vardır. Rusya’da bir süre önce Windows 10 hakkında çıkan haberlerden sonra devlet çalışanlarına Windows 10 kullanımının yasaklanacağı konusu gündemdeydi. Çin’in yaklaşımı ise çok daha radikal oldu. Çin kendi işletim sistemini yarattı ve öncekli hedefleri son kullanıcı tarafında yaygınlaştırmak oldu. Hem akıllı telefonlar için COS (China Operating System) hem de kişisel bilgisayarlar için Kylin adı verilen arayüzü Windows ile hemen hemen aynı olan işletim sistemleri geliştirildi ve son kullanıcıyı kullanıma alıştırmak ile ilgili çok ciddi kampanyalar oluşturuldu.
Peki, Türkiye kendi işletim sistemini geliştirdi mi?
Türkiye kendi işletim sistemini Pardus projesi ile 2003 yılında geliştirmeye başladı ve sadece 2 sene gibi kısa bir süre içerisinde ilk kararlı sürümünü yayınladı. Pardus dağıtımının kendine ait
-
Paket yönetim sistemi (PİSİ)
-
Yapılandırma yöneticisi (ÇOMAR)
-
Kurulum aracı (YALI)
-
Açılış sistemi (Müdür)
-
İlk ayar sihirbazı (Kaptan)
bulunmaktaydı ve tamamıyla özgün bir dağıtımdı, hiçbir başka dağıtımı baz almamaktaydı.
Ancak, 2013 yılında yukarıda saydığım projelerin hepsi bırakıldı ve Pardus Debian tabanlı bir işletim sistemi haline getirildi. Bu durum ile ilgili TÜBİTAK çok ağır eleştiri aldı ve ANKA takımı isimli özgür yazılımcı grubu bağımsız olarak Pisi Linux dağıtımını geliştirmeye başladı. Çoğu geliştiriciye göre şu an Pardus, Debian’ın orijinal dağıtımından kayda değer bir farka sahip değildir ve bu proje fiilen bitmiş durumdadır.
Sonuç olarak, bilgisayarınızı kullanmanız için gereken işletim sistemlerinin sizin yaptığınız hareketleri an ve an kaydedip, bunları üçüncü şahıslar ile paylaştığı günümüzde bir gerçektir. Benim kişisel düşüncem ise teknoloji ve inovasyonun günden güne gelişen büyüsüne kapılırken her zaman bunun bize bir bedeli olacağını düşünmemiz gerektiğidir. Yoksa mahremiyet ve özel hayat denilen kavramları yitirmeye alışmamız gerekir.
Kaynaklar