Milli Piyango Biletleri Dönemsel Analizi 2

1980-1989 Dönemi

Bu dönemde incelenecek olan biletler 19 Eylül 1980 ile 29 Ekim 1989 tarihleri arasındaki 335 bileti kapsamaktadır. Söz konusu döneme damgasını vuran 12 Eylül 1980 darbesinin etkisi Türkiye’de her alanda hissedilmekteydi. Kaçınılmaz olarak bu etki Milli Piyango biletlerine de yansımıştır. Atatürk’ün yer aldığı biletler önceki dönemlere göre muazzam bir artışla %15,8 oranına ulaşmıştır. Buna zıt olarak askeri figürlere vurgu dramatik şekilde düşmüştür (%1,49). Atatürk’e bu denli yer verilmesi, 12 Eylül yöneticilerinin ülkeyi sağ-sol ayrımından çıkarıp ortak değer olan Atatürk’e yoğunlaşmasını istemelerinden kaynaklanır. Türk bayrağının yer aldığı biletler ise %5,67 oranındadır.

Bu dönemdeki biletlerde tarım, hayvancılık ve köylülerin yeri gittikçe düşmektedir. 1970’lerde başlayan bu düşüş bu dönemde de devam etmiştir. Tarım vurgusu %2,6; hayvancılık %0,59; köylü vurgusu ise %0,8 oranlarında olmuştur. Yine benzer şekilde dikkat çeken bir diğer nokta ise 70’li yıllarda kadına olan vurgunun azalması bu dönemde daha da belirgin olmuştur. Biletlerin içinde %1,49’a gerileyen kadınların da yalnızca %20’si modern Türk kadınını betimlemektedir.

1980’lerin sonunda «İllerimiz Dizisi” konusuyla çok yoğun bir biçimde Türkiye’nin dört bir yanındaki şehirleri tanıtılmaya başlanmıştır. Biletlerin %13,1’ini oluşturan şehir tanıtımlarında söz konusu şehrin en bilinen özellikleri olan yerleri konulmuştur. Şehir tanıtımlarıyla birlikte tarihi eserler, tarihi yerler ve ülkenin doğal güzellikleri toplamda %14,8’lik oranla biletlerde sıkça yer bulmuştur.

1983’te Turgut Özal’ın ANAP’ı tek başına iktidar olduktan sonra Türkiye’de serbest piyasacılık ve neo-liberal düşüncenin hakim olmasıyla birlikte Türkiye «dışa açılma” sürecine girmiştir. Buna paralel olarak biletlerde ilk kez bankalara (Ziraat Bankası, Sümerbank, Vakıfbank vb.) yer verilmiştir (yaklaşık %3) ve uluslararası fuarlar da dönemin dikkat çeken temalarındandır. Ayrıca bu dönemde toplumu tasarrufa yönlendirecek «tasarruf” temalı biletler görülmektedir. Türkiye’nin dışa açılması ve «dünyayı yakalaması” anlayışı bağlamında teknolojik ilerleme olarak bilgisayarlar yalnızca bu dönemde biletlere konulmuştur. Son olarak, bu dönemde devlet kurumları biletlerde gösterilmiştir.

25 Eylül 1985 tarihli biletle birlikte yeni bir uygulama başlatılmıştır. 31 Aralık 1986’ya kadar her ayın 25. günü Uluslararası Piyangolar Birliği (A.I.L.E) için ekstra çekilişler düzenlenmiştir. Bu gibi uygulamalar da Türkiye’nin uluslararası alanda daha fazla gözle görülür olma çabalarının bir parçasıdır.

1989-1997 Dönemi

Bu dönemde incelenecek olan biletler 9 Kasım 1989 ile 19 Şubat 1997 arasındaki 256 bileti kapsamaktadır. Atatürk ve bayrağa yapılan vurgu bir önceki döneme göre azalma gösterse de halen belirgin şekilde devam etmektedir. Biletlerde Atatürk %10,5 oranla, bayrak vurgusu ise %7 oranıyla yer almaktadır. Askeri konular ise bir önceki dönemde olduğu gibi bu dönemde de azdır (%1,5).

Tarıma yalnızca bir bilette değinilmiş, köylü ve hayvancılık konuları ise hiçbir şekilde yer almamıştır. Bu dönemde daha çok «Milli Saraylar Dizisi”, «Milli Parklar Dizisi” ve «İllerimiz Dizisi” ile Türkiye’deki çeşitli yerlerin, sarayların, doğal güzelliklerin tanıtılması tercih edilmiştir. Bu tanıtım dizileri sırasıyla %8,9; %6,25 ve %11,3 oranlarıyla biletlerde yerini almıştır. Tarihi eserler, tarihi yerler ve tarihi evlerin 1989-1997 arasındaki biletlerdeki toplam oranı %10,8’dir.

Bu dönemde, tarihi kişilere yapılan vurgu %1,5 oranına gerilemiştir. Dini vurgularda da azalma gözlemlenmektedir (%1,9). 90’lı yıllarda 12 Eylül döneminin getirdiği «Türk-İslam Sentezi” düşüncesinin artık düşüşe geçmeye başladığının Milli Piyango biletlerine yansıdığı düşünülebilir.

1997-2006 Dönemi

Bu dönemde incelenecek olan biletler 28 Şubat 1997 ve 31 Aralık 2006 arasındaki 346 bileti kapsamaktadır. Söz konusu analiz dönemi 28 Şubat 1997 ile başlamaktadır. Bu tarih Türk Siyasal Yaşamı açısından önemli bir noktadır: Refahyol Hükümetinin irticai faaliyetleri desteklemeye yönelik birtakım icraatları ve beyanatları karşısında askeri bürokrasi Türkiye Cumhuriyeti’nin laik ve demokratik yapısını koruma güdüsüyle MGK toplantısı sonunda bazı kararlar almış ve hükümeti uyarmışlardır. Yaşananlar, siyasi literatüre «post-modern darbe” olarak da geçmiştir. 28 Şubat sürecinin Milli Piyango biletlerine de yansımaları olduğu düşünülebilir. Bu dönemde Atatürk’ün yer aldığı biletler %15,3 oranına ulaşarak tekrar 12 Eylül 1980 sonrası dönemin oranlarını (%15,8) yakalamıştır. Buradan da hem 12 Eylül hem de 28 Şubat süreçlerinin Atatürk’e yapılan vurguyu arttırmış olduğu sonucu çıkarılabilir. Türk bayrağının bulunduğu biletler ise %6,93 oranıyla yerini korumaya devam etmektedir. Atatürk’e ve Türk bayrağının yer aldığı biletler fazlayken cami, türbe gibi hiçbir dini vurgunun olmaması da dikkat çekicidir. Bu dönemde Güvenlik (Polis Teşkilatı ve Jandarma Teşkilatı) ve Sivil Savunma konuları da toplam 10 adet bilette vardır.

Bu dönemde devletin bazı kampanya ve politikalarına biletlerde yer verildiğini görmekteyiz. «Ülkemi Seviyorum, Vergimi Ödüyorum” kampanyası 7 bilette yer almıştır. Bankalar da 7 bilete konulmuştur. Benzer şekilde orman ve çevreye ilişkin duyarlılığın artması da biletlere yansımıştır. «Anıt Ağaçlar” serisi ve TEMA ile ilgili biletler 11 tanedir (%3,1). Sağlık konusuna değinilen biletler (Kızılay, Aşı kampanyaları) toplam 9 bilette vardır. Ayrıca biletlerin %3,7’sini de çeşitli devlet kurumları (Devlet İstatistik Enstitüsü, TİKA, TSE vb.) oluşturmaktadır.

Bunları da sevebilirsiniz